Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp

Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy Ngữ văn lớp 9. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Câu hỏi: Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp

Trả lời:

Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp đó là: lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.

I. Lí thuyết

Để dẫn lại lời nói hay ý nghĩ (lời nói bên trong) của một người, một nhân vật, có hai cách:

- Trực tiếp và gián tiếp. Dẫn trực tiếp hay dẫn gián tiếp là tuỳ vào tình huống sử dụng.

- Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.

Ví dụ: Hoạ sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”. (Nguyễn Thành Long)

- Dẫn gián tiếp là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.

Ví dụ: Thầy giáo dặn chúng tôi về ôn bài, mai có giờ kiểm tra.

Trong giao tiếp, khi kể chuyện bằng lời nói, cách dẫn gián tiếp được sử dụng thường xuyên hơn. Còn lời các nhân vật trong truyện nói với nhau thường được dẫn trực tiếp, gọi là lời thoại và được đánh dấu bằng cách gạch đầu dòng ở đầu lời thoại.

Về mặt vị trí, lời dẫn trực tiếp có thể đứng trước, đứng sau hoặc đứng cả phía trước và phía sau lời người dẫn.

– Lời dẫn gián tiếp tuy không bắt buộc đúng từng từ nhưng phải đảm bảo đúng ý. Khi dẫn gián tiếp, có thể dùng rằng hoặc là đặt trước lời dẫn (sau động từ trong câu).

– Khi chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp cần chú ý: thay đổi từ xưng hô cho thích hợp; bỏ dấu hai chấm và dấu ngoặc kép; lược bỏ các từ tình thái (kia, nhé, này…); có thể thêm rằng hoặc là trước lời dẫn.)

II. Soạn bài: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

Cách dẫn trực tiếp

Đọc các đoạn trích dưới đây và nhận xét về phần in đậm:

(a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. ấy thế mà một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?”

(b) Họa sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu không kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Câu 1. Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩa của nhân vật? Nó được ngăn cách bởi bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?

Trả lời: Trong đoạn trích (a) bộ phận in đậm là lời nói của nhân vật. Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

Câu 2. Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩa của nhân vật? Nó được ngăn cách bởi bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?

Trả lời: Trong đoạn trích (b) bộ phận in đậm là ý nghĩ của nhân vật. Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

Câu 3. Trong cả hai đoạn trích, có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó được không? Nếu được thì hai bộ phận ấy ngăn cách nhau bằng dấu gì?

Trả lời: Trong cả hai đoạn trích, có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó. Hai bộ phận ấy được ngăn cách với nhau bởi dấu phẩy hoặc dấu gạch ngang.

2.. Cách dẫn gián tiếp

Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi

a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ. (Nam Cao, Lão Hạc)

b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao kiểu nhà hiền triết ẩn dật.

(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)

Câu 1. Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩa? Nó được ngăn cách bởi bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?

Trả lời: Đoạn trích (a) bộ phận in đậm là lời nói được thuật lại của nhân vật Lão Hạc với con trai khi con trai lão không lấy được vợ vì nhà gái thách cưới cao quá. Nó không được ngăn cách với bộ phận đứng trước.

Câu 2. Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ gì? Có thể thay từ đó bằng từ gì?

Trả lời: Đoạn trích (b) trích lại nội dung suy nghĩ của người khác (Phạm Văn Đồng) về lối sống thanh bạch của Bác Hồ. Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ "rằng". Có thể thay từ "rằng" bằng từ "là".

III. Luyện tập

Câu 1. Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới. Trích dẫn ý kiến đó theo 2 cách: lời dẫn trực tiếp hoặc lời dẫn gián tiếp

a. “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”

- Dẫn gián tiếp: Trong báo cáo chính trị tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng, chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh rằng chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.

- Dẫn trực tiếp: Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: "Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng".

b. “Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được".

- Dẫn gián tiếp: Nói về đức tính giản dị của Bác Hồ, thủ tướng Phạm Văn Đồng đã khẳng định rằng Bác Hồ giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong và cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được

- Dẫn trực tiếp: Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nhận định: "Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được".

c. "Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình".

- Dẫn gián tiếp: Khi bàn về Tiếng Việt và cách dùng vốn ngôn ngữ dân tộc, nhà văn Đặng Thai Mai đã từng viết rằng người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình".

- Dẫn trực tiếp: Nhà văn Đặng Thai Mai đã từng khẳng định: "Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình".

---------------------------------------

Trên đây VnDoc đã giới thiệu nội dung bài Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp. Ngoài ra các bạn có thể tham khảo thêm một số chuyên mục Lý thuyết môn Ngữ Văn 9, Soạn bài lớp 9, Văn mẫu lớp 9, Giải Vở bài tập Ngữ Văn 9, Soạn văn 9 siêu ngắn.