Ô nhiễm môi trường là gì?

Chúng tôi xin giới thiệu bài Ô nhiễm môi trường là gì? được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Địa lý lớp 7. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Câu hỏi: Ô nhiễm môi trường là gì?

Lời giải:

Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lý, hóa học, sinh học của môi trường bị thay đổi gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người và các sinh vật khác.

Các loại ô nhiễm môi trường hiện nay được phân ra theo những hình thức sau:

+ Ô nhiễm môi trường đất.

+ Ô nhiễm môi trường nước.

+ Ô nhiễm môi trường không khí.

+ Ô nhiễm tiếng ồn.

1. Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường

1.1. Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường do các yếu tố tự nhiên

- Sạt lở đất đồi núi, bờ sông cuốn vào dòng nước bùn, đất, mùn,... làm giảm chất lượng của nước.

- Khói bụi từ sự phun trào núi lửa theo nước mưa rơi xuống.

- Ô nhiễm môi trường nước cũng là do sự hòa tan nhiều chất muối khoáng có nồng độ quá cao, trong đó có chất gây ung thư như Asen, Fluor và các chất kim loại nặng…

- Sự phân hủy xác các sinh vật sống thành chất hữu cơ bị ngấm xuống đất, lâu dần ngấm tới mạch nước ngầm, hoặc xác chết các sinh vật trôi nổi cũng khiến nguồn nước bị ô nhiễm trực tiếp. Đặc biệt, với một hệ thống nối liền của các dòng chảy ao hồ, kênh rạch,...khi các thiên tai, thảm họa thiên nhiên xảy ra như lũ lụt, mưa bão,...rác thải sẽ dễ dàng bị cuốn trôi và phát tán nhanh chóng, khó khống chế.

1.2. Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường do tác nhân con người

1.2.1 Từ sinh hoạt hàng ngày gây ra ô nhiễm môi trường

- Hàng ngày, con người sử dụng nước cho rất nhiều hoạt động khác nhau, từ các cá nhân đến các cơ quan, khách sạn, nhà hàng, bệnh viện.

- Nước từ các hoạt động này đều chứa các chất thải với thành phần dễ phân hủy, dầu mỡ, chất rắn, vi khuẩn thường không được xử lý mà thải trực tiếp ra các ao, hồ, sông,...

1.2.2 Chất thải nông nghiệp góp phần gây ra ô nhiễm môi trường lớn

Các chất thải từ phân, nước tiểu gia súc, phân bón, hóa chất,... thường không được thu gom, xử lý. Những chất này có thể gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm.

1.2.3 Chất thải công nghiệp gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa từ lâu đã trở thành xu hướng phát triển chung của mỗi quốc gia. Lượng chất thải từ các hoạt động này là vô cùng lớn thành phần có sự khác biệt với mỗi ngành nghề sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên mức độ gây nguy hiểm thì tất cả đều có.

1.3 Do các chất thải từ phương tiện giao thông

Trong tổng lượng chất thải gây ô nhiễm môi trường, khí thải từ các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ chiếm vị trí hàng đầu hiện nay. Trong các loại phương tiện tham gia giao thông, xe mô tô, xe gắn máy chiếm tỷ lệ lớn nhất và cũng là nguồn chất thải gây ô nhiễm lớn nhất.

Bởi theo các chuyên gia thì các phương tiện giao thông sử dụng loại xăng và dầu diesel làm nhiên liệu, quá trình rò rỉ, bốc hơi cũng như đốt cháy nhiên liệu dẫn tới phát sinh nhiều các loại khí độc như: VOC, Benzen, Toluen…

1.4 Ô nhiễm môi trường do chất thải ở các xí nghiệp nhà máy

Do chi phí đầu tư các trang thiết bị, ứng dụng xử lý chất thải, khí thải không hề nhỏ nên rất ít công ty có biện pháp xử lý, hoặc thậm chí họ có xây dựng các khu vực xử lý thì vẫn có một phần nào đó được xả trực tiếp ra môi trường do lượng chất thải quá lớn, không xử lý hết được.

1.5 Ô nhiễm môi trường do chất độc hóa học, chất bảo v ệ thực vật

Đặc biệt, các loại thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng rộng rãi. Chai lọ, bao, bao bì để chứa các loại thuốc này sau khi sử dụng hay được người dùng vứt lung tung, thậm chí vứt trực tiếp xuống nước. Lượng hóa chất tồn dư sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nước khi nó ngấm vào nước ngầm cũng như đất ở nơi đó.

1.6 Sử dụng các nguyên liệu hóa thạch để đun nấu

CO₂ chính là nguyên nhân chính gây nên hiệu ứng nhà kính hàng đầu, được mô tả như là ô nhiễm khí hậu tồi tệ nhất. Và hiện nay hàng tỷ tấn CO₂ được thải ra hàng năm tới môi trường bằng việc đốt các nhiên liệu hóa thạch. Hiện nay nồng độ CO₂ trong khí quyển của trái đất ngày một tăng, vì thế cần có những biện pháp để giảm thiểu khí này ra ngoài môi trường sống.

1.7 Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường do phóng xạ

Chất phóng xạ cũng là nguyên nhân gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường, chúng được tạo ra bởi các vụ nổ hạt nhân, chiến tranh và các quá trình tự nhiên như phân rã phóng xạ của radon.

2. Các dạng ô nhiễm môi trường phổ biến nhất hiện nay

Dưới đây là các loại ô nhiễm môi trường chính hiện nay:

2.1. Ô nhiễm môi trường không khí

Tình trạng không khí gây mùi khó chịu và có những thành phần xấu ảnh hưởng đến sức khỏe con người gọi chung là ô nhiễm môi trường không khí. Đây là một trong những vấn đề cấp thiết hiện nay.

Việc sử dụng, khai thác các loại vật liệu, khoáng sản khiến không khí bị ảnh hưởng. Chưa kể đến lượng khói bụi, khí thải từ các phương tiện giao thông khiến hàm lượng khí độc tăng cao.

Việc không khí bị ô nhiễm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe mỗi người mà khiến thảm thực vật và hệ sinh thái mất cân bằng.

2.2. Ô nhiễm môi trường nước

Các chất lạ xuất hiện ở thể lỏng khiến nguồn nước nhiễm bẩn, độc hại và gây ra những tác động xấu cho hệ sinh thái và con người được gọi chung là ô nhiễm môi trường nước. Đặc biệt, khi nguồn nước bị ảnh hưởng, các thành phần hóa học, vật lý cũng thay đổi, khiến nước bị nhiễm độc.

2.3. Ô nhiễm môi trường biển

Hiện nay, tình trạng ô nhiễm môi trường biển ngày càng nghiêm trọng. Các chất thải của con người ra biển khiến nguồn nước biển bị ô nhiễm, các sinh vật dưới biển bị chất và gián tiếp để lại những hậu quả nặng nề cho con người.

Một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường biển có thể kể đến như: rác thải nhựa, sự cố tràn dầu, túi nilon, hay các khu chợ ven biển,….

2.4. Ô nhiễm môi trường đất

Khi các nhân tố sinh thái trong môi trường đất bị thay đổi theo chiều hướng xấu, đất bị thoái hóa, mạc màu,…. là những biểu hiện cụ thể của việc ô nhiễm môi trường đất. Các hoạt động phát triển nông nghiệp và công nghiệp diễn ra ngày càng mạnh mẽ khiến đất canh tác bị thu hẹp, đất bị nhiễm mặn, nhiễm phèn lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người.

2.5. Ô nhiễm phóng xạ

Các chất phóng xạ nằm trên các Bề mặt, chất khí hoặc lỏng…. .là biểu hiện của ô nhiễm phóng xạ. Việc ô nhiễm này để lại hậu quả vô cùng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mỗi người.

2.6. Ô nhiễm tiếng ồn

Hiện tượng ô nhiễm tiếng ồn diễn ra phổ biến ở các khu đô thị thành phố, nơi tập trung đông đúc dân cư. Nguyên nhân xuất phát do tiếng ồn từ xe cộ, các nhà máy sản xuất, kinh doanh,….

2.7. Ô nhiễm sóng

Các loại sóng như: sóng điện thoại, sóng truyền hình, sóng phóng xạ,…. xuất hiện nhiều khiến hiện tượng ô nhiễm sóng diễn ra nghiêm trọng. Điều này ảnh hưởng đến bộ não và khiến cơ thể con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

3. Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường

- Nâng cao ý thức của người dân, vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác lung tung

- Hạn chế sử dụng chất tẩy rửa để ngừa tắc cống thoát nước

- Hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ và chống ô nhiễm môi trường

- Xây dựng hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn quốc tế

- Thường xuyên thanh tra, kiểm tra, giám sát môi trường

- Nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ đối với đội ngũ phụ trách công tác môi trường

- Đầu tư, trang bị các phương tiện kỹ thuật hiện đại

- Trồng cây, gây rừng

- Chôn lấp và đốt rác thải một cách khoa học

- Sử dụng năng lượng thân thiện với môi trường như gió, mặt trời

- Tái chế rác thải

- Phòng chống ô nhiễm

- Sử dụng những sản phẩm hữu cơ

- Sử dụng điện hợp lý

- Hạn chế sử dụng túi nilon

4. Sự khác biệt giữa ô nhiễm môi trường và suy thoái môi trường?

Mặc dù trạng thái môi trường bị ô nhiễm với môi trường bị suy thoái có mối liên hệ nhất định và có nhiều biểu hiện giống nhau song giữa chúng vẫn có sự khác nhau nhất định. Có thể phân biệt chúng dựa vào một số dấu hiệu sau đây:

- Về nguyên nhân gây ô nhiễm, suy thoái môi trường: Ô nhiễm môi trường thường là hậu quả của hành vi thải vào môi trường các chất gây ô nhiễm, chất độc hại, làm nhiễm bẩn, làm ô uế các thành phần môi trường. Theo nghĩa tự, ô nhiễm là thuật ngữ thường dùng để chỉ sự ô uế, nhiễm bẩn, thiếu trong lành. Còn thuật ngữ suy thoái thường được dùng để chỉ sự giảm sút, thoái hóa, sự cạn kiệt, không còn giữ được chất lượng ban đầu.

- Còn suy thoái môi trường thường là hậu quả của hành vi sử dụng, khai thác quá mức các thành phần môi trường, làm suy giảm, cạn kiệt các nguồn tài nguyên. Nói cách khác, ô nhiễm môi trường thường bắt nguồn từ hành vi đưa vào môi trường các chất thải loại, các chất độc hại, các chất gây nhiễm bẩn môi trường, còn suy thoái môi trường thường bắt nguồn từ hành vi lấy đi các giá trị sinh thái của các thành phần môi trường, làm suy giảm chất lượng của các nguồn tài nguyên.

Về cấp độ thể hiện: ô nhiễm môi trường thường thể hiện mức độ "cấp tính" cao hơn so với suy thoái môi trường. Ô nhiễm môi trường có thể xảy ra đột ngột, tức thì, trong khoảng thời gian ngắn (phụ thuộc vào số lượng và hàm lượng các chất độc hại đưa vào môi trường). Hiện tượng này có thể gây nên những hậu quả nguy cấp đối với con người và thiên nhiên. Ví dụ: ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước do nhiễm các chất phóng xạ, hóa chất độc hại có thể gây nguy hại cùng một lúc, ngay lập tức đến tính mạng, sức khoẻ của nhiều người. Ngược lại, suy thoái môi trường lại thể hiện mức độ "mãn tính" cao hơn so với ô nhiễm môi trường. Suy thoái môi trường thường là kết quả của một quá trình thoái hóa, cạn kiệt dần giá trị sinh thái của các thành tố môi trường, làm mất đi các chức năng cơ bản của chúng. Do vậy, hiện tượng này thường gây nên những ảnh hưởng xấu, lâu dài đến đời sống của con người và thiên nhiên.

Về các biện pháp phòng ngừa và khắc phục: Biện pháp chủ yếu để phòng ngừa ô nhiễm môi trường là ngăn chặn hành vi xả thải vào môi trường các chất thải, chất gây ô nhiễm. Còn biện pháp chủ yếu để phòng ngừa suy thoái môi trường là ngăn chặn hành vi khai thác, sử dụng quá mức các thành phần môi trường.

Đe khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường thì biện pháp chính là làm sạch môi trường, như thu gom, xử lí chất thải, làm loãng độ độc hại của chất gây ô nhiễm... Còn biện pháp chính để khắc phục tình trạng suy thoái môi trường là khôi phục (phục hồi) chất lượng và số lượng các thành phần môi trường, như gây nuôi các hệ động, thực vật rừng, nguồn lợi thuỷ sản, cải tạo đất...

Đối với một số thành phần môi trường vừa có thể rơi vào tình trạng bị ô nhiễm đồng thời bị suy thoái như môi trường nước, môi trường đất... thì cần thiết phải áp dụng cả hai biện pháp nêu trên.

--------------------------------------------

Như vậy VnDoc đã giới thiệu các bạn tài liệu Ô nhiễm môi trường là gì? Mời các bạn tham khảo thêm tài liệu: Giải tập bản đồ Địa lí 7, Giải bài tập Địa Lí 7 ngắn nhất, Giải Vở BT Địa Lí 7, Tài liệu học tập lớp 7, Đề thi học kì 2 lớp 7, Đề thi học kì 1 lớp 7,... được cập nhật liên tục trên VnDoc để học tốt môn Địa hơn.