Sáng kiến kinh nghiệm: Một số phương pháp giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học
Sáng kiến kinh nghiệm: Một số phương pháp giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học là sáng kiến kinh nghiệm bậc mầm non dành cho quý thầy cô tham khảo. Chúc quý thầy cô có những tists học bổ ích và lí thụ để trẻ vui chơi và tiếp thu bài hiệu quả.
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP TRẺ CẢM THỤ TÁC PHẨM VĂN HỌC
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Tuổi mầm non là lứa tuổi cần sự quan tâm đặc biệt của cha mẹ và cô giáo. Ở giai đoạn này, những mối quan hệ, có những sự vật, hiện tượng xảy ra xung quanh trẻ đều có tác động rất lớn đến bản thân trẻ. Vì vậy cha mẹ và cô giáo đều mong muốn dạy trẻ những điều hay, lẽ phải, những thói quen tốt và những hành vi có đạo đức để hình thành nhân cách cho trẻ sau này.
Là một giáo viên mầm non, tôi nhận thấy việc giáo dục trẻ thông qua các bài thơ, câu truyện thật gần gũi và dễ hiểu đối với trẻ. Qua những bài thơ, câu chuyện có ý nghĩa giáo dục giúp trẻ hiểu việc gì tốt, việc gì không tốt, việc gì nên làm, việc gì không nên làm một cách dễ dàng hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẫm mỹ, phát triển trí tưởng tượng như: Lòng yêu thiên nhiên ở quả, cây hoa lá, lòng kính trọng yêu thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung quanh trẻ như ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em. Chính vì vậy sẽ giúp cho hứng thú với các tác phẩm văn học từ đó cảm nhận và hiểu được nội dung giáo dục của tác phẩm đó.
Chính vì thế để đạt được mục đích của môn học: làm quen với văn học bản thân tôi đã nghiên cứu suy nghĩ, tìm ra một số biện pháp để giảng dạy tốt môn: Làm quen văn học.
II THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN
1. Thuận lợi:
- Lớp học kiên cố sạch sẽ giao thông thuận tiện cho việc đưa đón trẻ đến trường
- Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu về chuyên môn xây dựng phương pháp đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi thực hiện tốt chương trình chăm sóc giáo dục trẻ.
- Bản thân luôn yêu nghề mến trẻ,lớp học có sự phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ
- Trẻ cùng độ tuổi nên việc tiếp thu kiến thức được dễ dàng hơn.
- Đa số trẻ khỏe mạnh có khả năng nhận thức tốt.
- Phụ huynh quan tâm đến con em mình, nhiệt tình ủng hộ cùng tôi trong việc dạy dỗ các cháu.
2. Khó khăn:
- Đa số trẻ là người dân tộc Khơ Me chưa hiểu tiếng việt nên việc tiếp thu kiến thức giữa cô và trẻ còn hạn chế.
- Trẻ còn sử dụng tiếng mẹ đẻ nhiều.
- Vốn từ, câu cú trẻ sử dụng còn hạn chế chưa rõ ràng mạch lạc.
- Đồ dùng phục vụ bộ môn văn học còn hạn chế,đa số do cô tự mua và tự làm để phục vụ cho tiết dạy của mình.
- Việc cập nhật công nghệ thông tin vào trong giảng dạy giáo viên còn hạn chế.
III. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Tác phẩm văn học thể hiện hiện thực cuộc sống bằng hình tượng nghệ thuật. Bằng sức mạnh của tính hình tượng, sự biểu cảm của ngôn ngữ, những hình tượng con người, con vật, bức tranh thiên nhiên được vẽ nên bằng ngôn ngữ đã tác động mạnh mẽ đến trẻ em. Ấn tượng trẻ thu nhận được từ tác phẩm văn học khi nghe đọc, kể tác phẩm phụ thuộc vào trình độ phát triển nhận thức thẩm mỹ của trẻ, vào khả năng cảm nhận văn học trong sự thống nhất giữa nội dung và hình thức nghệ thuật tác phẩm. Chúng ta đều nhận thấy rằng, trẻ mẫu giáo có khả năng cảm nhận văn học nghệ thuật trong thể hoàn chỉnh, thống nhất giữa nội dung và hình thức tác phẩm bằng cách nghe người lớn đọc, kể tác phẩm văn học.
Đây là hình thức cơ bản cho trẻ làm quen với văn học. Các tác phẫm văn học cho trẻ làm quen trong hoạt động này thường nằm trong chương trình, có nội dung phù hợp với chủ đề đang thực hiện. Thời gian hoạt động này thường không nhiều. Vì vậy trong giờ hoạt động này tôi sử dụng rất nhiều hình thức khác nhau để gây hứng thú giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung chuyện, nhớ chuyện, thuộc thơ và đọc kể diễn cảm. trong hoạt động này hình thức sử dụng đồ dùng trực quan rất có hiệu quả. Đồ dùng trực quan có thể là tranh ảnh, mô hình, rối, trang phục…
Với từng bài dạy, thể loại tôi đưa ra hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị có tính lôgic, để đàm thoại với trẻ một cách sôi nổi theo phương trâm: “lấy trẻ làm trung tâm” để phát huy trí tưởng tượng, những cảm xúc của trẻ, tình liên hệ thực tiễn, sáng tạo phù hợp với từng nội dung của bài mà trẻ không bị áp đặt một cách gò bó.
Cùng với từng bài dạy, tôi dùng các thủ thuật khác nhau để dẫn dắt vào bài chuyển hoạt động một cách linh hoạt ví như trông một tiết kể chuyện: Truyeän “ BA CÔ GÁI”
- Cô cho cả lớp vân động khi nghe bài nhạc “ Bàn tay mẹ”
- Bài hát nói về ai?
- Mẹ đã làm gì cho con?
- Các con phải làm gì đối với mẹ của mình? Tại sao?
- Hôm nay cô cũng có một câu chuyện các con hãy lắng nghe xem các con của bà đã đối xử với mẹ như thế nào, đó là câu chuyện “Ba cô gái”
Cô giáo khi dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện giọng của cô phải chuẩn xác, diễn đạt trôi chảy phủ hợp với từng bài, cô phát âm không ngọng. Khi dạy trẻ đọc thơ cô chú ý nghe trẻ đọc và phát hiện ra trẻ nói ngọng, đọc sai để sửa cho trẻ như cô đọc lại để cho trẻ đọc theo nhiều lần và động viên trẻ “ con đọc gần giỏi rồi”. Thi đua giữa các tổ với nhau để phát hiện tổ nào đọc tốt hơn để dẫn đến nhiều trẻ đọc tốt.
Dạy trẻ nói đủ câu, cô nói trước và cho trẻ nhắc lại nhiều lần hoặc cho trẻ khác giúp đỡ các bạn.
Trong giờ học cô luôn chú ý bao quát chung để tìm hiểu đặc điểm của từng trẻ để gần gũi động viên trẻ giúp đỡ những trẻ còn yếu kém, đưa trẻ vào hoạt động với các bạn có nề nếp hơn, hứng thú hơn.
Ngoài những hoạt động chung của tiết học Làm quen văn học tôi luôn tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc và củng cố tích lũy những biểu tượng mà cô đã cung cấp cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi như dạo chơi ngoài trời, trong các môn học khác, trong vui chơi đồng thời đặt nền móng cho giờ học sau đạt kết quả cao.
Trong lớp học có góc thư viện tôi thường gắn các hình ảnh của nội dung chuyện hoặc bài thơ theo từng giai đoạn để trẻ dễ nhận đó là câu chuyện gì? Bài thơ nào? Và trẻ có thể đọc, kể với nhau.
Cùng một tác phẩm, tôi dùng nhiều hình thức khác nhau để giúp trẻ lĩnh hội tốt yêu cầu đề ra.
1/ Các hình thức giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học:
a. Hình thức cho trẻ làm quen với văn học và chữ viết qua các giờ hoạt động chung:
* Giờ học cho trẻ làm quen với văn học:
Đây là hình thức cơ bản cho trẻ làm quen với văn học và chữ viết. Các tác phẩm văn học cho trẻ làm quen trong hoạt động này thường nằm trong chương trình, có nội dung phù hợp với chủ đề đang thực hiện. Thời gian của hoạt động này thường không nhiều. Vì vậy trong giờ hoạt động này tôi sử dụng rất nhiều hình thức khác nhau đề gây hứng thú cho trẻ giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung truyện, nhớ truyện, thuộc thơ và đọc kể diễn cảm. Trong hoạt động này hình thức sử dụng đồ dùng trực quan rất có hiệu quả. Đồ dùng trực quan có thể là tranh ảnh, mô hình, rối, trang phục, băng đĩa,máy vi tính...
- Đồ dùng trực quan còn là hình thức sử dụng để giảng giải từ khó trong nội dung tác phẩm: thường mỗi bài thơ, câu truyện lại đem đến cho trẻ một vài từ mới và cô sẽ giải thích cho trẻ để trẻ hiểu ý nghĩa của từ mới đó.
VD: Thơ “Hoa kết trái” - Chủ đề “Hiện tượng tự nhiên”
Trong bài thơ này có từ “rung rinh” trong câu thơ:
“Hoa mận trắng tinh
Rung rinh trong gió”
Tôi đã làm một cành hoa mận bằng giấy mỏng, các cuống hoa nối với một sợi dây đồng rất mảnh. Khi đọc đến câu thơ “Rung rinh trong gió” đồng thời khẽ lay động nhẹ làm cành hoa rung nhè nhẹ, tôi làm với trẻ “rung rinh” có nghĩa là rung nhè nhẹ, vì cơn gió thổi nhẹ đã làm cho hoa mận rung rình nhè nhẹ trong gió.
VD: Truyện “Ai đáng khen nhiều hơn"Chủ đề “Bản thân”Khi kể cho trẻ nghe tôi sử dụng hình ảnh minh họa trên máy.Sau đó cô làm tranh treo ở góc thư viện gồm có 6 tranh để cho trẻ tập kể lại truyện ở giờ hoạt động góc.
Loại 1: Cô treo tranh theo thứ tự từ đầu đến cuối lên. Trẻ nhìn tranh chỉ vào hình ảnh trong tranh và kể tương ứng với nội dung trong tranh.
Loại 2: (Truyện trẻ đã biết): Cô thay đổi trình tự các bức tranh, trẻ kể từ đầu đến cuối câu truyện nhưng phải chỉ vào đúng bức tranh tương ứng sau đó sắp xếp lại cho đúng trình tự các bức tranh rồi kể lại.
Hình thức kể lại truyện theo tranh rất có hiệu quả vì khi trẻ nhìn vào các bức tranh trẻ sẽ hình dung ra diễn biến câu chuyện một cách đầy đủ từ đó có thể kể lại truyện mà không bị nhầm lẫn. Ở hình này cô kết hợp lồng chữ viết bằng cách viết nội dung câu truyện bài thơ phía dưới của mỗi bức tranh phù hợp với hình ảnh minh hoạ trong các bức tranh. Ngoài ra cô có thể cho trẻ làm quen với chữ viết qua tên truyện, tên bài thơ, tên các nhân vật trong bài thơ, câu truyện đó.
Ngoài ra tuỳ theo nội dung của từng tác phẩm mà giáo viên có thể lựa chọn hình thức tổ chức giờ hoạt động ở những địa điểm thích hợp, nhằm tạo cho trẻ một tâm trạng thoải mái, gần gũi với cuộc sống thực.
* Các giờ hoạt động chung khác
Với phương pháp dạy tích hợp, nhiều nội dung được lồng ghép trong một giờ hoạt động chung. Việc cho trẻ làm quen với văn học và chữ viết không chỉ được tiến hành trong giờ thơ, truyện mà nó còn được dạy thông qua các giờ hoạt động chung khác như: tạo hình, âm nhạc, khám phá môi trường xung quanh… giáo viên có thể củng cố hoặc mở rộng kiến thức về văn học cho trẻ. Ở những hoạt động chung này, các tác phẩm văn học sẽ đến với trẻ qua hình thức giới thiệu bài hoặc củng cố bài.
Thể hiện sức sáng tạo trong giảng dạy, là giáo viên mầm non không chỉ dừng lại ở góc độ chọn lọc, sưu tầm các bài thơ, câu truyện phù hợp chủ đề mà còn phải chủ động sáng tác các bài thơ, câu truyện để làm phong phú thêm kho tàng văn học, giúp cho giáo dục mầm non ngày càng phát triển.
b. Hình thức cho trẻ làm quen với văn học và chữ viết qua các hoạt động ngoài giờ.
Với trẻ mầm non, hoạt động chung chiếm một thời gian rất ngắn so với thời gian của các hoạt động khác. Do đó tôi đã tận dụng thời gian đón trẻ, trả trẻ, hoạt động ngoài trời, hoạt động vui chơi hay trong hoạt động chuyển tiếp để giới thiệu hay ôn luyện các bài thơ, bài đồng dao, câu truyện. Hình thức cho trẻ ôn tập là đọc hoặc kể lại tác phẩm cho trẻ nghe, sau đó cho trẻ đọc hoặc kể lại, giáo viên theo dõi, sửa sai cho trẻ để trẻ thể hiện đúng, diễn cảm. Muốn cho việc ôn luyện của trẻ hấp dẫn, trẻ hứng thú tham gia, giáo viên nên tổ chức ôn luyện dưới hình thức trò chơi:
Đoán tên, đóng kịch hay thi biểu diễn giữa các cá nhân, các tổ theo những đề tài khác nhau như “Cháu hãy đọc các bài thơ viết về mẹ,về cô giáo”,
Hai tổ thi đua đọc các bài thơ viết về những người thân trong gia đình hay về trường lớp mẫu giáo của bé.
Một hình thức cũng khá hấp hẫn là cho trẻ làm quen với văn học và chữ viết theo các chủ đề gắn liền với việc tổ chức các ngày hội, ngày lễ: Ngày hội đến trường của bé,ngày 20/11,ngày 22/12, Tết nguyên đán,ngày 8/3,ngày 1/6…
Cô giáo tổ chức cho các cháu trong lớp, trong các buổi liên hoan văn nghệ, trong đó có thể kể truyện, đọc thơ, đóng kịch các tác phẩm văn học.
Hình thức này thu hút được nhiều trẻ tham gia luyện tập, biểu diễn. Nó có tác dụng động viên, cổ vũ cho các cháu khá giỏi, đồng thời cũng khuyến khích các cháu yếu, nhút nhát tham gia vào các hoạt động nghệ thuật.
c. Hình thức cho trẻ làm quen với văn học và chữ viết qua góc văn học.
Mỗi lớp mẫu giáo đều có góc văn học có đủ ánh sáng, có kê bàn, có các loại truyện tranh, sách tranh cho trẻ và cô cùng làm. ở những thời gian ngoài giờ hoạt động chung, cô giáo gợi ý để các cháu tự lấy truyện tranh ra kể lại cho nhau nghe. Đối với những truyện tranh mới, cô giáo tổ chức kể cho từng nhóm trẻ nghe vào các thời điểm khác nhau. Lúc đầu, cô để cho trẻ tự tìm hiểu nội dung của các hình ảnh trong truyện tranh, sau đó cô dùng câu hỏi gợi ý để hướng sự chú ý của trẻ vào những hình ảnh chủ yếu của bức tranh, rồi đọc đoạn truyện dưới tranh. Đọc xong truyện lại cho trẻ xem tranh một lần nữa. Với những truyện tranh trẻ đã được làm quen nhiều lần cô có thể đề nghị lần lượt các trẻ kể lại nội dung của từng bức tranh.
Ngoài ra cô có thể kích thích phát triển tư duy cho trẻ bằng cách kể chuyện sáng tạo theo tranh. Góc văn học thực sự sẽ thu hút trẻ, giúp trẻ tiếp xúc với văn học một cách tự giác nếu cô giáo thường xuyên thay đổi các loại truyện mới, tranh mới phù hợp với chủ đề đang thực hiện kết hợp với việc cùng trẻ làm sách, tranh theo chủ đề.
Hình thức này giúp trẻ rất thoải mái khi làm quen với các tác phẩm văn học, trẻ hứng thú với sách truyện, kích thích tư duy của trẻ nhằm hình thành những kỹ năng giúp trẻ học đọc, học viết sau này.
d. Hình thức cho trẻ làm quen với văn học và chữ viết qua việc kế truyện sáng tạo.
Hình thức này rất có tác dụng kích thích tư duy của trẻ đồng thời cũng giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển năng lực tri giác cụ thể và trí nhớ tức thì. Xuất phát từ một sự việc hiện tượng diễn ra xung quanh trẻ hay một chuyện bất chợt xảy ra, cũng có thể là chuyện bịa cô gợi ý, khuyến khích trẻ kể lại sự việc hay câu chuyện đó theo cách trình bày của một tác phẩm văn học hay sử dụng cách nói vần những câu nói ngắn để tạo thành bài thơ ngắn.Yêu cầu: truyện kể mạch lạc, logic, các câu nói đúng ngữ pháp, thể hiện rõ ngôn ngữ đàm thoại hay độc thoại trong khi kể.Các dạng kể chuyện sáng tạo: Kể nốt truyện, kể theo đề tài và dàn ý cho trước, kể theo chủ đề tự chọn, kể theo mô hình.
Chuẩn bị: Cô kể một đoạn truyện rồi yêu cầu trẻ suy nghĩ kết thúc câu chuyện (giao nhiệm vụ). Cô cho trẻ xem mô hình trước một ngày, đàm thoại gợi ý. Gợi ý trước đề tài để trẻ tự suy nghĩ.
Tổ chức sinh động để phát huy trí tưởng tượng của trẻ, giúp trẻ xây dựng câu chuyện một cách hoàn chỉnh theo ý của từng cá nhân.
Một số cháu đã kể chuyện được khi sử dụng mô hình, sách tranh, con rối, tranh ảnh sưu tầm… Sau mỗi lần kể tôi chú ý nhận xét kĩ lời kể của trẻ và tạo mọi cơ hội cho trẻ được kể chuyện sáng tạo. Dạy trẻ kể lại truyện: Trẻ tái hiện lại một cách mạch lạc, diễn cảm tác phẩm văn học mà trẻ đã được nghe. Trẻ sử dụng nội dung, hình thức ngôn ngữ đã có sẵn của các tác giả và của giáo viên. Tuy nghiên yêu cầu trẻ không học thuộc lòng câu chuyện. Trẻ phải kể bằng ngôn ngữ của chính mình, truyền đạt nội dung câu chuyện một cách tự do thoải mái nhưng phải đảm bảo nội dung cốt truyện.
Kể nội dung chính của câu chuyện, không yêu cầu trẻ kể chi tiết toàn bộ nội dung tác phẩm. Lời kể phải có các cấu trúc ngữ pháp. Khuyến khíc trẻ dùng ngôn ngữ của chính mình kể lại. Giọng kể diễn cảm, to, rõ, không ê a ấp úng, cố gắng thể hiện đúng ngôn ngữ đối thoại hay độc thoại.
Trẻ kể xong, cô nhận xét, đánh giá truyện kể của trẻ, không nên để đến cuối giờ trẻ sẽ quên mất những ưu nhược điểm của mình hay của bạn. Cô cần nhận xét đúng, chính xác để có tác dụng khuyến khích, động viên trẻ, nhận xét cả về nội dung, ngôn ngữ tác phong.
Ngoài ra trong giờ học kể chuyện, tôi luôn tạo bầu không khí vui tươi giúp trẻ có tâm trạng thoải mái, từ đó trẻ tích cực trả lời câu hỏi tôi đưa ra.
Khi trẻ trả lời câu hỏi, tôi không bao giờ áp đặt trẻ mà tôi để trẻ tự trả lời theo ý trẻ, để trẻ tự diễn đạt theo ý của mình, tạo cho trẻ tự tin, mạnh dạn khi diễn đạt, sau đó giáo viên hướng trẻ vào nội dung nhất định
Đây là hoạt động cháu hứng thú nhất và thể hiện tính sáng tạo, trí tưởng tượng phong phú, là môi trường cháu phát triển ngôn ngữ mạch lạc.
2/ Chọn lọc câu hỏi phù hợp với trẻ:
Sau quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài, tôi thấy trẻ lớp tôi rất thích nghe kể truyện, đọc thơ, biết đọc thơ diễn cảm, thuộc nhiều truyện và kể rất hay
Khi dạy trẻ 5-6 tuổi kể truyện, ngoài việc chuẩn bị đầy đủ tranh ảnh minh họa, đồ dùng dạy học, cô giáo kể diễn cảm …gây hấp dẫn cho trẻ. Do trình độ các cháu ở lớp không đồng đều, nên các câu hỏi đưa ra cần có sự chuẩn bị cẩn thận để phù hợp với khả năng của từng trẻ nhằm phát huy tính tích cực của trẻ.
Từ việc khảo xát chất lượng học sinh đầu năm, tôi nắm được khả năng lớp tôi phụ trách ( khoảng 40 % trả lời được câu hỏi tái tạo, 25 % trả lời được câu hỏi nâng cao và 35 % trẻ nhút nhát ). Nên tôi đã suy nghĩ và tự soạn được 1 số dạng câu hỏi cụ thể.
Thí dụ: Trong truyện “Ba cô gái”, với chủ đề gia đình, các loại câu hỏi nhu sau:
* Dạng câu hỏi nhận biết:
Giúp trẻ tái tạo nội dung truyện,nhớ lại cách có hệ thống các việc diễn ra. Loại câu này dùng cho những trẻ yếu, trung bình trong lớp.
+ Các con vừa nghe cô kể chuyện gì?
+ Trong câu chuyện cô vừa kể, bà mẹ sinh ra được bao nhiêu cô con gái?
+ Bà mẹ thương các cô như thế nào?
+ Khi bà mẹ bị ốm, bà nhờ ai mang thư đến cho các con của bà?
Ngoài ra, tôi còn dùng dạng câu hỏi / nhận biết / nâng cao để buột trẻ phải suy nghĩ +Vì sao chị Cả bị biến thành rùa?
+ Vì sao chị Hai bị biến thành nhện?
+ Khi nghe sóc báo tin mẹ ốm, chị Út làm gì?
Dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm
Trẻ vận dụng khả năng hiểu biết của mình để trả lời nhằm giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo. Loại câu hỏi này dành cho những trẻ khá hơn trong lớp:
+ Bà mẹ nhờ sóc mang thư, theo con có cách nào khác báo cho các con của bà không?
+ Khi bà ốm thì bà mong muốn điều gì?
+ Con thử tưởng tượng xem chị Cả trả lời như thế nào mà sóc giận dữ biến chị thành con rùa?
Bên cạnh đó tôi dùng dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm nâng cao để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, kích thích tư duy trẻ phát triển:
+ So với chị Cả, chị Hai và chị Út có đức tính gì nổi bậc?
+ Nếu cả 3 chị đều về thăm mẹ sẽ như thế nào?
+ Con sẽ làm gì nếu mẹ mình bị ốm?
*./Dạng câu hỏi giải thích và phỏng đoán suy luận
Đây là loại câu hỏi đòi hỏi trẻ phải dụng nhiều mẫu câu để trả lời. Dạng câu nào giúp trẻ tăng vốn từ, phát triển trí tưởng tượng phong phú, kích thích tư duy phát triển. Loại câu hỏi này thường dùng cho những cháu giỏi trong lớp.
+ Hành động nào con biết chị Út thật lòng thương mẹ?
+ Nếu chị Út không về thăm mẹ thì chuyện gì sẽ xảy ra?
+ Chị Út thương hai chị mình, theo con chị Út sẽ làm gì khi thấy hai chị biến thành rùa, nhện?
* Ngoài ra tôi dùng câu hỏi giải thích và phỏng đoán suy luận nâng cao.
Đây là những câu hỏi khó có tính thu hút trẻ:
+ Trong ba người con, con thích chị nào nhất?
+ Theo con, thế nào là người con hiếu thảo?
+ Con có thể thay đoạn kết câu chuyện như thế nào?
+ Con có thể đặt tên khác cho câu chuyện là gì?
Qua việc sử dụng hệ thống câu hỏi từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến nâng cao, tôi nhận thấy:
Tất cả trẻ trong lớp đều tham gia tích cực, sôi nổi, khi tôi vừa đặt câu hỏi, các cháu trong lớp đều mạnh dạng giơ tay phát biểu.
Những cháu khá giỏi trả lời câu hỏi nâng cao sẽ giúp cho các cháu yếu hơn học hỏi, đây chính là cách cho trẻ học qua bạn, dần dần trẻ bắt chước bạn chịu suy nghĩ trả lời, làm cho những cháu yếu ngày càng phát triển ngôn ngữ, mở mang kiến thức hơn, mạnh dạn hơn, và ngày càng tự tin hơn
Và chính qua hệ thống câu hỏi vừa nêu trên, trẻ 5-6 tuổi cảm thụ truyện kể tích cực hơn, sâu sắc hơn, trẻ nhờ nội dung câu chuyện lâu hơn và khi cho trẻ đóng kịch trẻ sẽ tái tạo tính cách nhân vật tự tin hơn, chân thật hơn
Nếu trình độ các cháu trong lớp không đồng đều, khi đưa ra hệ thống câu hỏi, tôi đưa ra cả 3 dạng câu hỏi, từ câu hỏi nhận biết, đến câu hỏi vận dụng kinh nghiệm, rồi đến câu hỏi giải thích và phỏng đoán suy luận, làm sao cho tất cả trẻ trong lớp đều trả lời câu hỏi theo khả năng của trẻ.
Nếu các cháu trong lớp đều khá, tôi sẽ chọn những câu hỏi khó có tính chất suy luận và nâng cao, bên cạnh đó tôi còn tổ chức cho trẻ kể chuyện sáng tạo, có thể cho trẻ kể đoạn truyện nào mà trẻ thích, trẻ có thể nói về nhân vật mà trẻ thích.
3/ Làm đồ dùng đồ chơi:
Tôi tận dụng tất cả những nguyên vật liệu có thể sử dụng làm đồ chơi:
Dựa vào từng chủ đề tôi triển khai kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi một cách cụ thể mỗi chủ đề đều có một bộ đồ dùng đồ chơi phục vụ cho quá trình giảng dạy và vui chơi của trẻ. Hàng tháng tôi và các cháu đều sử dụng những vật liệu có sẵn như giấy vụn, các loại lá, các màu, hạt… để trẻ tự làm đồ chơi bằng những hình ảnh sưu tầm được, gợi ý cho trẻ tự kể chuyện theo trí tưởng tượng của trẻ.Từ những quần áo, vải vụn, ống giấy… Tôi hướng dẫn trẻ làm các con rối thật xinh xắn bằng len từ những câu chuyện cổ tích trẻ được học hoặc được nghe hoặc làm các nhân vật theo sự sáng tạo của trẻ. Khi kể chuyện tôi thường sử dụng những loại sách tranh truyện do đó việc vẽ trang trí cũng góp phần làm cho trẻ hứng thú khi nghe, xem hoặc muốn được sử dụng sách. Trẻ sẽ biết cách sử dụng sách và giữ gìn sách, tranh truyện hơn.
4. Thông qua tuyên truyền với phụ huynh:
Tuyên truyền dưới nhiều hình thức, bảng tuyên truyền đẹp, thay đổi nội dung hình ảnh phù hợp với chủ đề. Bảng tuyên truyền nên có hình ảnh phù hợp, những bài thơ, câu chuyện, bài hát, đồng dao,ca dao… có phần giao lưu giữa lớp với phụ huynh. Tuyên truyền qua các góc chơi, đặc biệt qua góc học tập sách: Có kệ để sách, treo tranh, hình ảnh xinh xắn… thay đổi thường xuyên để lôi cuốn trẻ. Giáo viên tích cực giao lưu với phụ huynh vào giờ đón, trả trẻ động viên phụ huynh dành thời gian kể chuyện, đọc truyện cho cháu nghe trước khi đi ngủ, lắng nghe trò chuyện với con giúp con phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Từ đó nhận ra sự phát triển ngôn ngữ, tình cảm của trẻ như thế nào theo từng tháng. Vận động phụ huynh đóng góp đồ dùng học tập phù hợp với chủ đề.
Hình thức này tôi đã thực hiện bằng cách in những tờ rơi các bài thơ, câu truyện để trong góc “Cha mẹ cần biết” để cha mẹ cùng phối hợp với các cô giúp trẻ ôn luyện khi ở nhà. Những bài thơ, câu truyện này được thay đổi theo chủ đề và được in thành nhiều bản để nhiều phụ huynh được biết và có thể lấy mang về để đọc, kể cho trẻ nghe.
IV/ KẾT QUẢ
Qua một số phương pháp hữu ích tôi thấy đạt được kết quả như sau:
- Với nhiều hình thức khác nhau, tôi đã giúp trẻ lĩnh hội tốt môn làm quen
văn học, trẻ kể lại được nội dung truyện bằng ngôn ngữ của trẻ, thể hiện được cảm xúc của trẻ khi tham gia đóng kịch.
- Bản thân giáo viên đúc kết được kinh nghiệm rèn luyện ngữ điệu giọng phù hợp với từng nhân vật, thể hiện được biểu cảm trong giọng kể gây hứng thú cho trẻ.
- Với nguyên vật liệu đơn giản nhưng lại tổ chức được nhiều hoạt động khác nhau và xuyên suốt.
- Phụ huynh ủng hộ cho trẻ mang thêm đồ dùng, đồ chơi, tranh ảnh, sách báo sưu tầm, truyện tranh phù hợp với chủ đề, góp phần phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, trẻ hứng thú hơn khi học môn làm quen văn học.
V/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
- Từ những kết quả trên rôi rút ra bài học kinh nghiệm khi dạy trẻ làm quen văn học: Cô phải nghiên cứu kỉ nội dung, tính cách từng nhân vật, hoàn cảnh,...để tìm ra phương pháp và hình thức tổ chức phù hợp để chuyển tải nội dung đến với trẻ.
- Giáo viên cần nâng cao trình độ ngôn ngữ của chính bản thân mình, coi ngôn ngữ là một phương tiện giáo dục chủ đạo.
- Giáo viên phải thật sự yêu trẻ và nhẫn nại.
- Sưu tầm tranh ảnh có nội dung phù hợp, trao đổi kiến thức tự học qua sách báo, internet, qua giáo viên đồng nghiệp.
- Phối hợp với phụ huynh để động viên giáo dục trẻ thực hiện tốt yêu cầu cần đạt của giáo viên.
- Bản thân giáo viên cũng phải tìm hiểu hơn nữa về các biện pháp mới để tạo hứng thú cho trẻ làm quen với văn học bằng nhiều thủ thuật khác nhau..
- Làm đồ dùng dạy học phục vụ cho chương trình giảng dạy.
Trên đây, VnDoc.com đã giới thiệu tới các bạn Sáng kiến kinh nghiệm: Một số phương pháp giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học. Mời quý thầy cô tham khảo các tài liệu mẫu giáo khác để có phương pháp dạy trẻ tốt hơn.
