Tìm giá trị x nguyên để A nhận giá trị nguyên

Chuyên đề Toán lớp 9 luyện thi vào lớp 10

96 434.415

Chuyên đề luyện thi vào 10: Tìm giá trị của x để biểu thức nhận giá trị nguyên

I. Cách tìm giá trị của x để biểu thức nguyên
- 1. Dạng 1: Tìm giá trị nguyên của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên
- 2. Dạng 2: Tìm giá trị của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên
II. Bài tập ví dụ tìm giá trị của x để biểu thức nhận giá trị nguyên
III. Bài tập tự luyện tìm giá trị của x để biểu thức có giá trị nguyên

Tìm giá trị của x để biểu thức nhận giá trị nguyên là dạng bài thường xuất hiện trong các đề thi Toán lớp 9 cũng như tuyển sinh vào lớp 10. Để giúp các em học sinh nắm vững dạng Toán này, VnDoc gửi tới các bạn tài liệu Tìm giá trị x nguyên để A nhận giá trị nguyên, kèm ví dụ minh họa và bài tập tự luyện. Tài liệu này sẽ giúp các em làm quen với các dạng bài tập tìm x, từ đó nâng cao kỹ năng giải bài để chuẩn bị tốt cho kì thi vào lớp 10 sắp tới. Dưới đây là nội dung chi tiết, mời các em cùng tham khảo nhé.

I. Cách tìm giá trị của x để biểu thức nguyên

1. Dạng 1: Tìm giá trị nguyên của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên

+ Thông thường biểu thức A sẽ có dạng $A = \frac{{f\left( x \right)}}{{g\left( x \right)}}$ trong đó f(x) và g(x) là các đa thức và g(x) ≠ 0

+ Cách làm:

- Bước 1: Tách về dạng $A = m\left( x \right) + \frac{k}{{g\left( x \right)}}$ trong đó m(x) là một biểu thức nguyên khi x nguyên và k có giá trị là số nguyên

- Bước 2: Để A nhận giá trị nguyên thì $\frac{k}{{g\left( x \right)}}$ nguyên hay $k \vdots g\left( x \right)$ nghĩa là g(x) thuộc tập ước của k

- Bước 3: Lập bảng để tính các giá trị của x

- Bước 4: Kết hợp với điều kiện đề bài, loại bỏ những giá trị không phù hợp, sau đó kết luận bài toán

2. Dạng 2: Tìm giá trị của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên

+ Đây là một dạng nâng cao hơn của dạng bài tập tìm gá trị nguyên của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên bởi ta chưa xác định giá trị của biến x có nguyên hay không để biến đổi biểu thức A về dạng $A = m\left( x \right) + \frac{k}{{g\left( x \right)}}$ . Bởi vậy, để làm được dạng bài tập này, chúng ta sẽ thực hiện các bước sau:

- Bước 1: Áp dụng điều kiện cùng với các bất đẳng thức đã được, chứng minh m < A < M trong đó m, M là các số nguyên

- Bước 2: Trong khoảng từ m đến M, tìm các giá trị nguyên

- Bước 3: Với mỗi giá trị nguyên ấy, tìm giá trị của biến x

- Bước 4: Kết hợp với điều kiện đề bài, loại bỏ những giá trị không phù hợp rồi kết luận

II. Bài tập ví dụ tìm giá trị của x để biểu thức nhận giá trị nguyên

Bài 1: Tìm các giá trị nguyên của biến số x để biểu thức đã cho cũng có giá trị nguyên

a, $\frac{2}{{x - 1}}$ b, $\frac{{x - 2}}{{x - 1}}$ c, $\frac{{3\sqrt x }}{{\sqrt x + 1}}$

Lời giải:

Bài toán thuộc vào dạng 1: tìm các giá trị nguyên của x để biểu thức nhận giá trị nguyên. Cách làm cụ thể cho từng bài như sau:

a, $\frac{2}{{x - 1}}$ có điều kiện x ≠ 1

Để $\frac{2}{{x - 1}}$ nhận giá trị nguyên thì $2 \vdots \left( {x - 1} \right)$ ⇔ x - 1 ∈ Ư(2) = {± 1; ± 2}

Ta có bảng:

x - 1	-2	-1	1	2
x	-1 (thỏa mãn)	0 (thỏa mãn)	2 (thỏa mãn)	3 (thỏa mãn)

Vậy với x ∈ {- 1; 0; 2; 3} thì biểu thức $\frac{2}{{x - 1}}$ nhận giá trị nguyên

b, $\frac{{x - 2}}{{x - 1}}$ có điều kiện x ≠ 1

Ta có: $\frac{{x - 2}}{{x - 1}} = \frac{{x - 1 - 1}}{{x - 1}} = \frac{{x - 1}}{{x - 1}} - \frac{1}{{x - 1}} = 1 - \frac{1}{{x - 1}}$

Để $\frac{{x - 2}}{{x - 1}}$ nhận giá trị nguyên thì $1 \vdots \left( {x - 1} \right)$ ⇔ x - 1 ∈ Ư(1) = {± 1}

Ta có bảng:

x - 1	-1	1
x	0 (thỏa mãn)	2

Vậy với x ∈ {0; 2} thì biểu thức $\frac{{x - 2}}{{x - 1}}$ nhận giá trị nguyên

c, $\frac{{3\sqrt x }}{{\sqrt x + 1}}$ có điều kiện là x ≥ 0

$\frac{{3\sqrt x }}{{\sqrt x + 1}} = \frac{{3\left( {\sqrt x + 1} \right) - 3}}{{\sqrt x + 1}} = \frac{{3\left( {\sqrt x + 1} \right)}}{{\sqrt x + 1}} - \frac{3}{{\sqrt x + 1}} = 3 - \frac{3}{{\sqrt x + 1}}$

Để $\frac{{3\sqrt x }}{{\sqrt x + 1}}$ nhận giá trị nguyên thì $3 \vdots \left( {\sqrt x + 1} \right) \Leftrightarrow \sqrt x + 1 \in U\left( 3 \right) = \left\{ { \pm 1; \pm 3} \right\}$

Ta có bảng:

$\sqrt x + 1$	-3	-1	1	3
$\sqrt x$	-4 (loại)	-2 (loại)	0	2
x			0 (thỏa mãn)	4 (thỏa mãn)

Vậy với x ∈ {0; 4} thì biểu thức $\frac{{3\sqrt x }}{{\sqrt x + 1}}$ nhận giá trị nguyên

Bài 2: Tìm giá trị của x để các biểu thức dưới đây nhận giá trị nguyên

a, $\frac{{2\sqrt x }}{{x + 3}}$ b, $\frac{{2\sqrt x }}{{x + \sqrt x + 1}}$

Lời giải:

Bài toán thuộc vào dạng 2: tìm các giá trị của x để biểu thức nhận giá trị nguyên. Cách làm cụ thể cho từng bài như sau:

a, $\frac{{2\sqrt x }}{{x + 3}}$ có điều kiện là x ≥ 0

Có $x \ge 0 \Rightarrow \left\{ \begin{array}{l} 2\sqrt x \ge 0\\ x + 3 \ge 3 > 0 \end{array} \right.$ . Suy ra ta có $\frac{{2\sqrt x }}{{x + 3}} \ge 0\forall x \ge 0$ (1)

Lại có $\frac{{2\sqrt x }}{{x + 3}} = \frac{2}{{\sqrt x + \dfrac{3}{{\sqrt x }}}}$

Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho $x \ge 0$ có $\sqrt x + \frac{3}{{\sqrt x }} \ge 2.\sqrt {\sqrt x .\frac{3}{{\sqrt x }}} = 2\sqrt 3$

$\Rightarrow \frac{2}{{\sqrt x + \frac{3}{{\sqrt x }}}} \le \frac{2}{{2\sqrt 3 }} = \frac{{\sqrt 3 }}{3}$ (2)

Từ (1) và (2) ta có: $0 \le \frac{{2\sqrt x }}{{x + 3}} \le \frac{{\sqrt 3 }}{3}$ mà biểu thức nhận giá trị nguyên nên $\frac{{2\sqrt x }}{{x + 3}} = 0$

Giải phương trình tính được x = 0

Vậy với x = 0 thì biểu thức nhận giá trị nguyên

b, $\frac{{2\sqrt x }}{{x + \sqrt x + 1}}$ có điều kiện là x ≥ 0

Có $x \ge 0 \Rightarrow \left\{ \begin{array}{l} 2\sqrt x \ge 0\\ x + \sqrt x + 1 \ge 0 \end{array} \right.\forall x \ge 0$ (1)

Lại có $\frac{{2\sqrt x }}{{x + \sqrt x + 1}} = \frac{2}{{\sqrt x + 1 + \frac{1}{{\sqrt x }}}}$

Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho $x \ge 0$ có

$\sqrt x + \frac{1}{{\sqrt x }} \ge 2 \Rightarrow \sqrt x + \frac{1}{{\sqrt x }} + 1 \ge 3 \Rightarrow \frac{2}{{\sqrt x + 1 + \frac{1}{{\sqrt x }}}} \le \frac{2}{3}$ (2)

Từ (1) va (2) ta có $0 \le \frac{{2\sqrt x }}{{x + \sqrt x + 1}} \le \frac{2}{3}$ mà biểu thức nhận giá trị nguyên nên $\frac{{2\sqrt x }}{{x + 3}} = 0$ . Giải phương trình được x = 0

Vậy với x = 0 thì biểu thức nhận giá trị nguyên

Bài 3: Cho biểu thức $A = \frac{{\sqrt x }}{{\sqrt x - 3}} + \frac{{2\sqrt x - 24}}{{x - 9}};B = \frac{7}{{\sqrt x - 8}}$ với x ≥ 0 và x ≠ 9

a) Rút gọn biểu thức A.

b) Tìm các số nguyên x để M = A. B đạt giá trị nguyên.

Lời giải:

a) Rút gọn biểu thức ta được kết quả: $A = \frac{{\sqrt x + 8}}{{\sqrt x + 3}}$

b) Ta có:

$M = A.B = \frac{{\sqrt x + 8}}{{\sqrt x + 3}}.\frac{7}{{\sqrt x + 8}} = \frac{7}{{\sqrt x + 3}} \Rightarrow 0 < M \leqslant \frac{7}{3}$

Vậy các giá trị nguyên của M có thể đạt được là 1 và 2

Với M = 1 ta có:

$\frac{7}{{\sqrt x + 3}} = 1 \Rightarrow \sqrt x + 3 = 7 \Rightarrow x = 16\left( {tm} \right)$

Với M = 2 ta có:

$\frac{7}{{\sqrt x + 3}} = 2 \Rightarrow \sqrt x + 3 = \frac{7}{2} \Rightarrow x = \frac{1}{4}\left( {tm} \right)$

Vậy biểu thức M = A. B nhận giá trị nguyên khi và chỉ khi x = 16 hoặc x = 1/4.

Bài 4: Cho biểu thức: $A = \frac{{x - 2\sqrt x }}{{x\sqrt x - 1}} + \frac{{\sqrt x + 1}}{{x\sqrt x + x + \sqrt x }} + \frac{{1 + 2x - 2\sqrt x }}{{{x^2} - \sqrt x }}$ (điều kiện $x > 0,x \ne 1$ )

a) Rút gọn biểu thức A.

b) Tìm giá trị của x để A nhận giá trị là số nguyên.

Lời giải:

a) Học sinh thực hiện rút gọn biểu thức, ta có kết quả: $A = \frac{{\sqrt x + 2}}{{x + \sqrt x + 1}}$

b) Học sinh tham khảo một trong các cách làm dưới đây:

Cách 1: Với $x > 0,x \ne 1$ ta có: $x + \sqrt x + 1 > \sqrt x + 1 > 1$

Vậy 0 < A $= \frac{{\sqrt x + 2}}{{x + \sqrt x + 1}} < \frac{{\sqrt x + 2}}{{\sqrt x + 1}} = 1 + \frac{1}{{\sqrt x + 1}} < 2$

Vì A nguyên nên A = 1 $\Leftrightarrow \frac{{\sqrt x + 2}}{{x + \sqrt x + 1}} = 1$ => x = 1 (Không thỏa mãn)

Vậy không có giá trị nguyên nào của x để giá trị A là một số nguyên.

Cách 2: Dùng miền giá trị

$A = \frac{{\sqrt x + 2}}{{x + \sqrt x + 1}} \Leftrightarrow Ax + \left( {A - 1} \right)\sqrt x + A - 2 = 0$

Trường hợp 1: Nếu A = 0 $\sqrt x = - 2 \Rightarrow x \in \emptyset$

Trường hợp 2: Nếu A khác 0

$\begin{matrix} \Rightarrow \Delta = {\left( {A - 1} \right)^2} - 4A\left( {A - 2} \right) = - 3{A^2} + 6A + 1 \geqslant 0 \hfill \\ \Leftrightarrow {A^2} - 2A - \dfrac{1}{3} \leqslant 0 \Leftrightarrow {A^2} - 2A + 1 \leqslant \dfrac{4}{3} \Leftrightarrow {\left( {A - 1} \right)^2} \leqslant \dfrac{4}{3} \hfill \\ \Rightarrow A \in \left\{ {1;2} \right\} \hfill \\ A \in \mathbb{Z},A > 0 \hfill \\ \end{matrix}$

Với A = 1 => x = 1 (Loại)

Với A = 2 $\Rightarrow \frac{{\sqrt x + 2}}{{x + \sqrt x + 1}} = 2$ => x = 0 (Loại)

Vậy không có giá trị nguyên nào của x để giá trị A là một số nguyên.

III. Bài tập tự luyện tìm giá trị của x để biểu thức có giá trị nguyên

Bài 1: Tìm các giá trị nguyên của x để biểu thức dưới đây nhận giá trị nguyên

a, $\frac{2}{{x - 1}}$ b, $\frac{{\sqrt x - 3}}{{\sqrt x + 1}}$ c, $\frac{{x + 5}}{x}$

d, $\frac{{{x^2} - 3}}{{x - 2}}$ e, $\frac{{\sqrt x + 2}}{{\sqrt x + 1}}$ f, $\frac{7}{{\sqrt x + 3}}$

Bài 2: Tìm các giá trị của x để biểu thức dưới đây nhận giá trị nguyên:

a, $\frac{{7\sqrt x }}{{x + \sqrt x + 2}}$ b, $\frac{{15\sqrt x }}{{x + \sqrt x + 1}}$ c, $\frac{{3\sqrt x }}{{x + 5\sqrt x + 9}}$

Bài 3: Cho hai biểu thức $A = \frac{{2\sqrt x }}{{3 + \sqrt x }}$ và $B = \left( {\frac{{15 - \sqrt x }}{{x - 25}} + \frac{2}{{\sqrt x + 5}}} \right):\frac{{\sqrt x + 3}}{{\sqrt x - 5}}$ với x ≥ 0; x ≠ 25.

1) Rút gọn B.

2) Đặt P = A + B. Tìm x nguyên để P nhận giá trị nguyên.

Bài 4: Cho biểu thức $P = \frac{{\sqrt x }}{{\sqrt x - 1}} + \frac{3}{{\sqrt x + 1}} - \frac{{6\sqrt x - 4}}{{x - 1}}$ với x ≥ 0; x ≠ 1.

1) Rút gọn P.

2) Tìm x để P = -1.

3) Tìm x nguyên để P nhận giá trị nguyên.

-----------------

Như vậy VnDoc đã chia sẻ xong tới các em bài Tìm giá trị x nguyên để A nhận giá trị nguyên. Hy vọng thông qua tài liệu này, các em sẽ nắm vững hai dạng bài: Tìm giá trị nguyên của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên và Tìm giá trị của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên, từ đó dễ dàng vận dụng vào làm các bài tập liên quan.

Ngoài chuyên đề tìm giá trị x nguyên để A nhận giá trị nguyên Toán lớp 9 - chuyên đề luyện thi vào lớp 10, mời các bạn học sinh các tài liệu Toán 9 và các đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán hay các chuyên đề luyện thi vào lớp 10 như Rút gọn biểu thức, Hàm số đồ thị, Phương trình - Hệ Phương trình, Giải bài toán bằng cách lập phương trình, hệ phương trình, Hình học,... mà chúng tôi đã sưu tầm và chọn lọc. Với bài tập về chuyên đề này giúp các bạn rèn luyện thêm kỹ năng giải đề và làm bài tốt hơn. Chúc các bạn học tập tốt!

	Đặt câu hỏi về học tập, giáo dục, giải bài tập của bạn tại chuyên mục Hỏi đáp của VnDoc
Hỏi - Đáp	Truy cập ngay: Hỏi - Đáp học tập

Tham khảo thêm

Đánh giá bài viết

96 434.415

Chia sẻ bởi:
Đinh Đinh
Nhóm:
VnDoc.com
Ngày: 31/07/2023

Tải về Bản in

1 Bình luận

Sắp xếp theo

Xóa Đăng nhập để Gửi

Hương Giang Nguyễn
bđt cauchy là gì v ạ
Thích Phản hồi 3 27/08/21
- Nguyễn Tiến Khôi
  chắc là bất đẳng thức sosy
  Thích Phản hồi 2 28/08/21
- Nguyễn Tiến Khôi
  cosy :)
  
  Thích Phản hồi 2 28/08/21
- Moeo Con
  Cô sin nhé bạn
  Thích Phản hồi 2 20/11/21