Đoạn văn thể hiện cảm xúc về một bài thơ lục bát Ngắn nhất

Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc.
Nghiêm cấm mọi hành vi sao chép với mục đích thương mại.

Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn

Bài ca dao trên từ lâu đã đi sâu vào trong văn hóa của người Việt bởi cấu tứ giản dị, ngôn ngữ gần gũi và nội dung ý nghĩa, sâu sắc. Tác giả dân gian đã khéo léo sử dụng thể thơ lục bát quen thuộc của dân tộc, với giai điệu nhịp nhàng, uyển chuyển, góp phần khiến bài thơ trở nên dễ đọc, dễ nhớ. Từ đó giúp bài thơ lan tỏa mạnh mẽ hơn. Ở câu thơ đầu, tác giả khẳng định vẻ đẹp độc nhất của hoa sen ở trong đầm, sau đó sử dụng hai câu thơ tiếp theo để mời khán giả chiêm ngưỡng vẻ đẹp của hoa sen, từ đó đồng tình với quan điểm của mình. Theo đó, dù xem từ ngoài vào trong hay từ trong ra ngoài thì hoa sen vẫn đẹp tuyệt trần, không gì sánh được. Nhưng không chỉ nhan sắc tươi đẹp, hoa sen còn có hương thơm thanh nhã, không chút vướng mùi tanh của bùn. Từ đó, tác giả dân gian liên tưởng tới phẩm chất của con người Việt Nam, luôn thanh tao, trong sạch. Dù hoàn cảnh cuộc sống có khó khăn vất vả ra sao, thì họ vẫn trước sau chung thủy một lòng, quyết không thay đổi hay tha hóa. Nhờ cách liên tưởng sâu sắc ấy mà hình ảnh đóa hoa sen cùng bài ca dao đã đi sâu vào trái tim của nhiều thế hệ người đọc.

Ông cha ta vẫn thường nói rằng:

Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người.

Ở câu thơ thứ nhất, tác giả chọn một hình ảnh so sánh mà nhiều người đồng tình và xem là chân lý. Bởi chất lượng của một cây gỗ có thể chịu được sức nặng, chịu được mưa gió, bền bỉ theo thời gian, sẽ quan trọng hơn lớp nước sơn quét ở bên ngoài. Lấy đó làm đòn bẩy, câu thơ thứ hai khẳng định một cách chắc chắn rằng tính nết, phẩm giá, trí tuệ của con người còn quan trọng hơn vẻ bề ngoài rất nhiều. Đúng vậy, bởi giá trị của một con người là nhờ vào cách họ đối xử với người khác, cống hiến cho xã hội, chứ đâu thể chỉ dựa vào kiểu tóc, màu da, bộ áo quần được. Từ đó, tác giả dân gian muốn gửi đến người đọc lời khuyên nhủ chân thành. Rằng hãy trau dồi, rèn luyện cho mình những phẩm chất tốt, chứ đừng bỏ bê nội tâm bên trong để theo đuổi những phù phiếm bên ngoài.

“Chăn trâu đốt lửa” là một bài thơ lục bát ngắn rất hay của nhà thơ Đồng Đức Bốn. Bài thơ vẽ nên không gian rộng lớn trên cánh đồng đã gặt, vào một buổi chiều đông. Trời chiều lộng gió, đưa những cánh diều bay cao và xa, rồi đưa theo cả sự chú ý và say mê của người bạn nhỏ. Đứa trẻ ấy quên cả việc mình đang nướng khoai, để mải mê chạy theo diều. Kết quả là cả củ khoai đã cháy đen mất. Chi tiết ấy cũng thể hiện một buổi chiều trong vô tình đã đi về cuối. Đứa trẻ tiếc nuối buổi chiều trôi qua quá nhanh, tiếc nuối củ khoai đã hỏng. Còn người đọc thì lại tiếc nuối khoảng thời gian tuổi thơ vô tư lự trong bài thơ ấy. Tuổi ấu thơ theo bánh răng của thời gian đã trôi qua và chẳng thể nào quay trở lại. Nỗi niềm tiếc nuối ấy vẩn vở theo gió đông phảng phất trên cánh đồng. Những cảm xúc bâng khuâng ấy đã được nhà thơ Đồng Đức Bốn khéo léo thể hiện trong bài thơ Chăn trâu đốt lửa.

Nhắc đến vùng Hồ Tây, người ta thường nhớ ngay đến bài thơ lục bát Gió đưa cành trúc la đà. Bài thơ đã khắc họa những nét bút tiêu biểu nhất của vùng Hồ Tây, để vẽ nên một bức tranh phong cảnh trữ tình đẹp như chốn mộng ảo. Đó là cảnh vùng hồ vảo buổi sáng còn mờ sương, yên tĩnh vô cùng. Sương tản mạn trên mặt hồ, bồng bềnh và mờ ảo. Cả vùng đất như còn chìm trong giấc ngủ, chỉ vẳng đưa từ xa lại tiếng chuông chùa, tiếng chày bên bờ hồ của những người lao động dậy từ sớm. Chính những ấm thanh ấy, đã giúp cho bức tranh tựa tiên cảnh ấy trở nên gần gũi hơn, chân thực và đời hơn. Từ đó, bài ca dao Gió đưa cành trúc la đà đã tái hiện lại một Hồ Tây rất đẹp và thơ mộng, hấp dẫn bao khách đường xa ghé thăm.

Bài thơ lục bát đầu tiên mà em được biết, cũng là bài thơ mà em yêu thích nhất:

Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Câu ca dao sử dụng hình ảnh so sánh, nhằm cụ thể hóa, hình tượng hóa những tình cảm vốn trừu tượng, không thể cân đo đong đếm. Công lao của cha được ví với ngọn núi Thái Sơn, bởi chẳng gì có thể cao lớn, vĩ đại hơn thế nữa. Chính cha đã dùng bờ vai của mình, hi sinh thầm lặng để xây dựng nên một mái ấm, để hiên ngang che mưa chắn gió cho con. Tình mẹ thì luôn đong đầy ấm áp, không bao giờ có thể cạn được, tựa như dòng nước từ trong nguồn chảy ra. Cũng như nước từ trong nguồn ngọt lành, nuôi dưỡng cho bao nhiêu mảnh đất, hiến dâng cho bao nhiêu dòng sông. Thì mẹ cũng luôn bao dung, chăm sóc, nuôi nấng con khôn lớn từng ngày như thế. Bài thơ đã khơi dậy trong em tình yêu thương, biết ơn vô bờ với cha mẹ của mình. Thôi thúc em phải chăm ngoan, cố gắng hơn nữa để báo đáp công ơn của mẹ cha.

Ông cha ta có câu ca dao:

Ngó lên nuộc lạt mái nhà
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu.

Tác giả dân gian đã so sánh số lượng nuộc lạt trên mái nhà với tình cảm của mình dành cho ông bà. Trong kiến trúc nhà xưa, thường số lượng nuộc lạt của một ngôi nhà là rất nhiều, không thể đếm xuể. Cùng với biện pháp so sánh ấy, tác giả sử dụng thêm cặp từ tăng tiến bao nhiêu - bấy nhiêu. Từ đó, khẳng định được tình yêu thương đong đầy, nỗi nhớ da diết của mình dành cho ông bà không gì có thể đếm hết. Nỗi nhớ ấy, kết hợp với hành động ngẩng đầu lên cao để nhớ tới ông bà đã thể hiện được sự kính trọng của người cháu. Qua đó, câu ca dao đề cao và ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng, quý trọng.

Gánh cực mà đổ lên non
Cong lưng mà chạy, cực còn chạy theo

Đây là một câu ca dao lục bát than thân của người nông dân trong xã hội xưa. Cái cực khổ, vất vả của người nông dân cùng khổ là vô cùng nặng nề, dồn nén đến như có hình hài thực chất. Hành động gánh cực đổ lên non thể hiện khát vọng và sự nỗ lực thoát khỏi cái nghèo, cái khổ của người dân nghèo. Tuy nhiên, hiện thực nghiệt ngã lại chẳng thể thay đổi. Hình ảnh nhân hóa “cái cực” tự chạy theo người nông dân nghèo vừa dí dỏm lại vừa chua chát biết bao. Qua lời than thân ấy, chúng ta thêm hiểu được về số phận bất hạnh của những người lao động trong xã hội cũ.

Ông cha ta thường nói:

Anh em như thể tay chân
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần

Tay với chân là hai bộ phận tách rời, nhưng luôn cùng phối hợp và hỗ trợ nhau nhịp nhàng. Hình ảnh đó được so sánh với tình cảm anh em trong gia đình. Anh em cùng chung máu mủ, thì tuy có cuộc sống riêng, nhưng cũng vẫn mãi yêu thương, quan tâm, đùm bọc, chở che và giúp đỡ nhau. Dù có nghèo khổ hay sung sướng, tài giỏi hay bình thường thì tình cảm thiêng liêng ấy vẫn chẳng thể đổi thay. Bài học ý nghĩa về tình cảm anh em trong gia đình ấy, được cha ông khéo léo lồng vào câu ca dao. Cho đến nay, lời nhắn nhủ ấy vẫn còn vẹn nguyên giá trị.

Uốn cây từ thuở còn non
Dạy con từ thuở hãy còn ngây thơ

Cây ca dao mượn hình ảnh cây non để nói về những đứa trẻ nhỏ. Cây lúc còn non thì mới dễ uốn. Cũng như những đứa trẻ lúc còn nhỏ tuổi, chưa biết gì như tờ giấy trắng thì mới dễ dạy bảo những điều hay, lẽ phải. Đồng thời, cha ông còn ngụ ý rằng, nên dạy con chữ nghĩa, việc hay từ sớm. Chứ chờ trưởng thành rồi mới dạy thì là đã muộn màng rồi. Đây là bài học mà cha ông ta đã đúc kết ra, truyền lại cho con cháu qua câu ca dao dễ đọc, dễ hiểu, dễ nhớ. Cho đến tận bây giờ, người dân ta vẫn theo lời dạy ấy mà học tập.

Bảo vâng, gọi dạ, con ơi,
Vâng lời sau trước, con thời chớ quên.
Công cha, nghĩa mẹ, khôn đền,
Vào thưa, ra gửi, mới nên con người.

Đó là bài ca dao mà em vô cùng yêu thích. Bài thơ với cách ngắt nhịp gãy gọn, lối diễn đạt như văn xuôi mang vần điệu đặc trưng của ca dao. Toàn bài thơ như lời dặn dò trìu mến của bậc cha mẹ dành cho con cái. Lời nói ấy nhắn nhủ tới người làm con, phải biết kính yêu, trân trọng và hiếu kính với cha mẹ. Công ơn cha mẹ to hơn trời bể, chẳng gì sánh được. Vì vậy, con càng phải biết yêu thương cha mẹ của mình nhiều hơn. Những tình cảm thân thuộc ấy, khiến em càng thêm cảm nhận rõ ràng tình yêu, quan tâm dẫn dắt của cha mẹ dành cho mình. Và càng thêm hiểu được bổn phận của người làm con.

Trong kho tàng ca dao lục bát, em đặc biệt yêu thích câu thơ:

Nói lời phải giữ lấy lời
Đừng như con bướm đậu rồi lại bay.

Hình ảnh so sánh giữa lời nói và con bướm khiến em rất thích thú. Tác giả dân gian mượn hình ảnh con bướm chập chờn, đậu rồi lại bay, không để lại dấu vết gì. Để phê phán những người chỉ thích nói chứ không thích giữ lời hứa. Lời nói của họ như con bướm, nói ra rồi lại bay đi mất, chẳng giữ lại được gì, chẳng thực hiện được những gì mình nói. Qua hình ảnh ấy, ông cha ta nhấn mạnh với con cháu bài học về chữ “tín”, nói được thì phải làm được. Bài học giá trị ấy được gói gọn trong hai câu thơ lục bát, vừa dễ nhớ lại vừa dễ nghe.

Ông cha thường nói:

Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người

Tác giả dân gian đã khéo léo mượn hình ảnh cột nhà với hai bộ phận là gỗ và nước sơn, để nói về phẩm chất con người. Ông cha ta nhấn mạnh, một cây cột đúng nghĩa thì chất lượng gỗ quan trọng hơn lớp sơn bên ngoài. Từ đó ẩn dụ rằng làm người thì phẩm chất, tính cách, tài năng bên trong quan trọng hơn vẻ đẹp phù phiếm của ngoại hình bên ngoài. Ý kiến ấy được tác giả khẳng định qua hình ảnh so sánh ở câu thơ thứ hai. Từ so sánh “còn hơn” đã thể hiện sự đánh giá cao tuyệt đối của người xưa về giá trị nội tại của con người. Từ đó, ông cha khuyên răn chúng ta nên xây dựng phẩm chất tốt, trau dồi và rèn luyện trí tuệ, kĩ năng thay vì chỉ đề cao vẻ đẹp ngoại hình bên ngoài. Cho đến nay, bài học ấy vẫn còn vẹn nguyên giá trị.