Các dạng bài tập oxit bazơ tác dụng với nước

VnDoc giới thiệu bài Các dạng bài tập oxit bazơ tác dụng với nước được chúng tôi sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Hóa học lớp 9. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Phương pháp giải chung khi oxit baz ơ tác dụng với nước là

- Bước 1: Viết PTHH.

- Bước 2: Tính toán theo PTPU (có thể đặt ẩn).

- Bước 3: Tính toán theo yêu cầu của đề bài.

I. Trường hợp 1: Oxit bazơ + dd H₂SO₄ loãng Muối sunfat + H₂O

VD: Na₂O + H₂SO₄ Na₂SO₄ + H₂O

MgO + H₂SO₄ MgSO₄ + H₂O

Fe₂O₃ + 3H₂SO₄ Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂O

Nhận xét:- Các phản ứng hóa học trên có điểm giống nhau là

- Khi chuyển từ oxit thành muối sunfat, thì cứ 1 mol H₂SO₄ tham gia phản ứng thì khối lượng muối tăng:

(R + 16) gam (R + 96) gam1 mol H₂O sinh ra hoặc 1 mol H₂SO₄ tham gia phản ứng . Từ đó có công thức:

Ví dụ 1. Hòa tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe₂O₃, MgO, ZnO trong 500 ml H₂SO₄ 0,1 M (vừa đủ). Sau phản ứng, hỗn hợp muối sunfat khan thu được khi cô cạn dung dịch có khối lượng là

A. 6,81 g

B. 4,81 g

C. 3,81 g

D. 5,81 g

Giải:

* Cách 1:

Cần nhớ phản ứng cho oxit bazơ tác dụng với H₂SO₄ thì

- Số mol H₂SO₄ = 0,5. 0,1 = 0,05 mol số mol H₂O = 0,05 mol

- Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_oxit + m_{axit sunfuric} = m_{muối sunfat} + m _nước

m_{muối sunfat} = (m_oxit + m_{axit sunfuric}) - m_nước

= (2,81 + 0,05.98) + (0,05.18) = 6,81 gam.

=>Chán đáp án A

* Cách 2:

Số mol H₂SO₄ = 0,5. 0,1 = 0,05 mol

Áp dụng công thức

ta có: m_{muối sunfat} = 2,81+0,05.80 = 6,81 g.

=>Chọn đáp án A

Ví dụ 2: Cho m gam hỗn hợp gồm MgO, Fe₂O₃, CuO tác dụng vừa đủ với 300ml dd H₂SO₄ 2M. Cô cạn dd sau phản ứng thu được 80g muối khan. Giá trị của m là

A. 32g

B. 32,5g

C. 64g

D. 48g

Giải:

* Cách 1:

= 0,3.2 = 0,6 mol

Áp dụng công thức:

m oxit = m muối sunfat – 80.

= 80 - 80.0,6 = 32 g.

=>Chọn đáp án A

* Cách 2:

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng

Cần nhớ: Phản ứng cho oxit bazơ tác dụng với H₂SO₄ thì

- Số mol H₂SO₄ = 0,3. 2 = 0,6 mol số mol H₂O = 0,6 mol

- Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_oxit + m_{axit sunfuric} = m_{muối sunfat} + m _nước

m_oxit = (m_nước + m_{muối sunfat}) – m_{axit sunfuric}

= 0,6 .18 + 80 – 0,6.98 = 32g.

=>Chọn đáp án A

II. Trường hợp 2: Oxit bazơ + dd HCl Muối clorua + H₂O

VD: Na₂O + HCl NaCl + H₂O

MgO + 2HCl MgCl₂ + H₂O

Fe₂O₃ + 6HCl ₂FeCl₃ + 3H₂O

Nhận xét:

- Các phản ứng hóa học trên có điểm giống nhau là và trong oxit

- Khi chuyển từ oxit thành muối clorua, thì cứ 1 mol H₂O sinh ra thì khối lượng muối tăng:

(R + 16) gam (R + 71) gam1 mol H₂O hoặc 2 mol HCl.

Từ đó có công thức:

Ví dụ 1 . Hòa tan hoàn toàn 2,8 gam hỗn hợp gồm Fe₂O₃, MgO, CuO cần dùng 200 ml HCl 0,5M. Hỗn hợp muối clorua khan thu được khi cô cạn dd có khối lượng là:

A. 6,81 g

B. 5,55 g

C. 6,12 g

D. 5,81 g

Giải:

* Cách 1: Cần nhớ phản ứng cho oxit bazơ tác dụng với axit clohiđric thì:

hay nHCl = 0,2.0,5 = 0,1 mol

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_oxit + m_{axit clohiđric} = m_{muối clorua} + m_nước

m_{muối clorua} = (m_oxit + m_{axit clohiđric}) - m_nước

= (2,8 + 0,1.36,5) - 0,05.18 = 5,55 gam.

=>Chọn đáp án B

* Cách 2: nHCl = 0,2.0,5 = 0,1 mol. Áp dụng công thức

mmuối clorua = moxit + 27,5.nHCl

= 2,8 + 27,5.0,1 = 5,55 gam. Chọn đáp án B

Ví dụ 2. Cho x gam hỗn hợp gồm MgO, Fe₂O₃, ZnO, CuO tác dụng vừa đủ với 150g dd HCl 7,3%. Cô cạn dd sau phản ứng thu được 11,5 g muối khan. Giá trị của m là

A. 3,2g

B. 3,25g

C. 3,61g

D. 4,2g

Giải:

* Cách 1:

nHCl=

Áp dụng công thức.

moxit = mmuối clorua – 27,5.nHCl

= 11,5 – 27,5.0,3 = 3,25 g. Đáp án B

* Cách 2:

nHCl=

Cần nhớ: oxit bazơ tác dụng với HCl thì hay

m_oxit + m_{axit clohiđric} = m_{muối clorua} + m_nước

m_oxit = (m_nước + m_{muối clorua}) – m_{axit clohiđric}

= (0,15 .18 + 11,5) – 0,3.36,5 = 3,25g.

=>Chọn đáp án B

Ví dụ 3. Cho 2,13 gam hỗn hợp X gồm ba kim loại Mg, Cu và Al ở dạng bột tác dụng hoàn toàn với oxi thu được hỗn hợp Y gồm các oxit có khối lượng 3,33 gam. Thể tích dung dịch HCl 2M vừa đủ để phản ứng hết với Y là

A. 57 ml.

B. 50 ml.

C. 75 ml.

D. 90 ml.

Giải:

moxit = mkim loại + moxi moxi trong oxit = moxit – mkim loại

= 3,33 – 2,13 = 1,2g

nO =

Cần nhớ: Khi oxit bazơ tác dụng với dd HCl thì trong oxit

mà = 0,075.2 = 0,15 mol

VHCl = lít

=> Chọn đáp án C

III. Các dạng đặc trưng

1. Oxit bazơ tác dụng vừa đủ với axit.

Dữ kiện cho: Cho số mol oxit bazơ hoặc số mol của axit.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.

- Bước 2: Viết PTHH xảy ra.

- Bước 3: Tìm tỉ lệ số mol của các chất tham gia, các chất tạo thành.

- Bước 4: Từ tỉ lệ số mol theo PTHH tìm số mol có liên quan, rồi tính toán theo yêu cầu của đề bài và kết luận.

Bài 1: Cho 4,0g CuO tác dụng vừa đủ với dung dịch H₂SO₄ loãng 0,5M.

a) Tính khối lượng muối tạo thành.

b) Tính thể tích dung dịch H₂SO₄đã dùng.

Bài làm:

Ta có: n_CuO = 4,0/80=0,05 (mol)

PTHH:

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

Tỉ lệ: 1 1 1 1

P/ư: 0,05 -> 0,05 ->0,05

a) Theo PTHH: Muối tạo thành là CuSO₄(0,05 mol)

=> m_CuSO4 = n. M = 0,05. 160 = 8 (g)

b) Theo PTHH: nH₂SO₄= 0,05 (mol)

V = nCM=0,05/0,5=0,1 (l) = 100ml

2. Oxit baz ơ dư hoặc axit dư

Dữ kiện cho: Cho số mol của oxit bazơ và axit.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.

- Bước 2: Viết PTHH xảy ra.

- Bước 3: Tìm tỉ lệ số mol của các chất tham gia, các chất tạo thành. Từ đó xác định chất dư, chất phản ứng hết.

- Bước 4: Tìm số mol có liên quan theo số mol chất phản ứng hết, rồi tính toán theo yêu cầu của đề bài và kết luận.

Bài 2: Cho 2,16 g FeO tác dụng với 400ml dung dịch HCl 0,2M.

a) Tính khối lượng muối tạo thành.

b) Tính nồng mol của các chất trong dung dịch sau phản ứng.

Bài làm:

Ta có: n_Fe = n/M=2,16/72=0,03 (mol)

n_HCl = V. CM = 0,2 . 0,4 = 0,08 (mol)

PTHH:

FeO + 2HCl → FeCl₂ + H₂O

Tỉ lệ: 1 2 1 1

Có: 0,03 0,08

P/ư: 0,03 ->0,06 ->0,03 ->0,03

=> Sau phản ứng HCl dư, số mol tính theo FeO.

a) Theo PTHH: n_FeCl2= 0,03 (mol) => m_FeCl2= 0,03. 127 = 3,81 (g)

b) HCl dư nên dung dịch sau phản ứng gồm: HCl dư (0,08 – 0,06 = 0,02 mol) ; FeCl₂ (0,03 mol)

CM_FeCl2 = n/V=0,03/0,4=0,075M

CM _HCl = n/V=0,02/0,4=0,05M

3. Hỗn hợp 2 oxit tác dụng với axit.

Dữ kiện cho: Cho khối lượng hỗn hợp oxit, số mol axit phản ứng.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.

- Bước 2: Viết PTHH xảy ra.

- Bước 3: Đặt số mol của từng oxit lần lượt là x, y => Khối lượng hỗn hợp oxit theo x, y. => pt (1)

- Bước 4: Từ tỉ lệ số mol theo PTHH tìm số mol của axit theo x, y. => pt (2)

- Bước 5: Giải hệ pt (1) (2) => tìm được x, y. Rồi tính toán theo yêu cầu của đề bài và kết luận.

Bài 3: Cho 2,64 gam hỗn hợp MgO, FeO tác dụng vừa đủ mới 500ml dung dịch H2SO4 loãng 0,1M. Tính thành phần phần trăm của hỗn hợp oxit ban đầu?

Bài làm:

Ta có: n_H2SO4 = V. CM = 0,5. 0,1 = 0,05 (mol)

Gọi số mol của MgO, FeO trong hỗn hợp ban đầu lần lượt là x, y (mol)

PTHH:

MgO + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂O (1)

Tỉ lệ : 1 1 1 1

P/ư: x x x

FeO + H₂SO₄ → FeSO₄ + H₂O (2)

Tỉ lệ : 1 1 1 1

P/ư: y y y

Ta có: m_hhoxit = m_MgO + m_FeO = 40x + 72y = 2,64 (g) (3)

n_H2SO4 = n_H2SO4 (1) + n_H2SO4 (2) = x + y = 0,05 (mol) (4)

Giải hệ phương trình (3) và (4) => x = 0,03 ; y = 0,02

Trong hỗn hợp ban đầu:

m_MgO = 0,03. 40 = 1,2 (g)

m_FeO = 2,16 – 1,2 = 0,96 (g)

%MgO = mMgOmhh.100% = 55,56 (%)

%Fe = 100% - 55,56% = 44,44%

4. Hỗn hợp 3 oxit trở lên tác dụng với axit.

TH1: Dữ kiện cho: Cho khối lượng muối khan thu được, số mol axit phản ứng. Tính khối lượng oxit ban đầu.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.

- Bước 2: Viết PTHH xảy ra.

- Bước 3: Tính khối lượng axit phản ứng, khối lượng nước tạo thành.

- Bước 4: Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

m_oxit + m_axit = m_muối + m_nước

m_oxit = m_muối + m_nước - m_axit

TH2: Dữ kiện cho: Cho khối lượng oxit ban đầu muối khan thu được, số mol axit phản ứng. Tính khối lượng muối khan thu được.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.

- Bước 2: Viết PTHH xảy ra.

- Bước 3: Tính khối lượng axit phản ứng, khối lượng nước tạo thành.

- Bước 4: Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng

m_oxit + m_axit = m_muối + m_nước

m_muối = m_axit + m_oxit - m_nước

Bài 4: Cho m gam hỗn hợp gồm MgO, Fe₂O₃, CuO tác dụng vừa đủ với 300ml dd H₂SO₄ 2M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 80g muối khan. Tính giá trị của m.

Bài làm:

Ta có: nH₂SO₄ = V .CM = 0,3.2 = 0,6 (mol) => mH₂SO₄ = 0,6.98 = 58,8 (g)

PTHH:

MgO + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂O

Fe₂O₃ + H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + H₂O

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

Theo PTHH ta thấy: n_H2O = n_H2SO4 = 0,6 (mol) => mH₂O = 0,6.18 = 10,8 (g)

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

m_oxit + m_axit = m_muối + m_nước

m_oxit = m_muối + m_nước - m_axit = 80 + 10,8 – 58,8 = 32 (g)

-------------------------------

Ngoài Các dạng bài tập oxit bazơ tác dụng với nước đã được VnDoc giới thiệu, mời các bạn cùng tham khảo thêm Chuyên đề Hóa học lớp 9, Trắc nghiệm Hóa học 9, Lý thuyết môn Hóa học lớp 9 để hoàn thành tốt chương trình học THCS.