Tính chất hóa học của các hợp chất vô cơ

Tính chất hóa học của các hợp chất vô cơ được chúng tôi sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Hóa học lớp 9. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Câu hỏi: Tính chất hóa học của các hợp chất vô cơ?

Trả lời:

Có 4 loại hợp chất vô cơ: oxit, axit, bazo và muối.

Tính chất hoá học:

1. Oxit

Oxit axit

- Tác dụng với nước

NO₂ + H₂O →HNO₃ + NO

- Tác dụng với dung dịch bazơ (kiềm)

Tác dụng với oxit bazơ: Oxit bazơ phải tương ứng với bazơ tan:

SO₃ + K₂O →K₂SO₄

Oxit bazơ

- Tác dụng với nước: Oxit nào mà hidroxit tương ứng tan trong nước thì phản ứng với nước.

CaO + H₂O →Ca(OH)₂

- Tác dụng với axit:

Fe₂O₃ + H₂SO₄ →Fe₂(SO₄)₃ + H₂O

Chú ý: Những oxit của kim loại có nhiều hóa trị khi phản ứng với axit mạnh sẽ được đưa tới kim loại có hóa trị cao nhất.

Cu₂O + HNO₃ →Cu(NO₃)₂ + NO₂ + H₂O

Tác dụng với oxit axit: Xem phần oxit axit

Bị khử bởi các chất khử mạnh: Trừ oxit của kim loại mạnh (từ K Al).

Fe₂O₃ + CO →Fe₃O₄ + CO₂

Chú ý: Khi Fe2O₃ đang bị khử mà CO bị thiếu thì chất rắn tạo thành có 4 chất sau: Fe₂O₃, Fe₃O₄, FeO. Fe (Vì các phản ứng xảy ra đồng thời).

Oxit lưỡng tính (Al₂O₃ , ZnO)

Tác dụng với axit:

ZnO + H₂SO₄ →ZnSO₄ + H₂O

Tác dụng với kiềm:

ZnO + NaOH →Na₂ZnO₂ + H₂O

Oxit không tạo muối (CO, N₂O NO...)

- N₂O không tham gia phản ứng.

- CO tham gia:

+ Phản ứng cháy trong oxi

+ Khử oxit kim loại

+ Tác dụng thuận nghịch với hemoglobin có trong máu, gây độc.

2. Axit

Dung dịch axit làm đổi màu chất chỉ thị: Quì tím đỏ.

Tác dụng với bazơ:

H₂SO₄ + NaOH →Na₂SO₄ + H₂O

Tác dụng với oxit bazơ, oxit lưỡng tính:

HCl + Al₂O₃ →AlCl₃ + H₂O

Tác dụng với muối:

HCl + Na₂CO₃ →NaCl + H₂O + CO₂

H₂SO_{4(đậm đặc)} + NaCl_(rắn) NaHSO₄ + HCl_(khí)

Chú ý: Sản phẩm phải tạo ra chất kết tủa (chất khó tan), hoặc chất bay hơi hay tạo ra axit yếu.

Tác dụng với phi kim

Tác dụng với kim loại: (kim loại đứng trước hidro trong dãy hoạt động hoá học).

HCl + Fe→ FeCl₂ + H₂

3. Bazơ

a. Bazơ tan (kiềm)

Dung dịch kiềm làm thay đổi màu một số chất chỉ thị:

- Quỳ tím xanh.

- Dung dịch phenolphtalein không màu hồng.

Tác dụng với axit:

2KOH + H₂SO₄ →K₂SO₄ + 2H₂O (1)

KOH + H₂SO₄ →KHSO₄ + H₂O (2)

Chú ý: tuỳ tỉ lệ số mol axit và số mol bazơ sẽ xảy ra phản ứng (1) hoặc (2) hay xảy ra cả phản ứng.

Tác dụng với kim loại

Tác dụng với phi kim

Tác dụng với oxit axit, oxit lưỡng tính

Tác dụng với hidroxit lưỡng tính (Al(OH)₃, Zn(OH)₂)

NaOH + Zn(OH)₂ →Na₂ZnO₂ + H₂O

Tác dụng với dung dịch muối

Ba(OH)₂ + Na₂CO₃ →BaCO₃ + 2NaOH

Chú ý: Sản phẩm phản ứng ít nhất phải có một chất không tan (kết tủa).

Bazơ không tan

Tác dụng với axit:

Cu(OH)₂ + H₂SO₄ →CuSO₄ + H₂O

Bị nhiệt phân tich:

Fe(OH)₃ →Fe₂O₃ + H₂O

Hidroxit lưỡng tính

Tác dụng với axit

Tác dụng với kiềm

Bị nhiệt phân tích

Muối

Tác dụng với dung dịch axit:

Ba(HCO₃)₂ + HNO₃ →Ba(NO₃)₂ + CO₂ + H₂O

Dung dịch muối tác dụng với dung dịch bazơ:

FeCl₃ + KOH →KCl + Fe(OH)₃

Chú ý: Muối axit tác dụng với kiềm tạo thành muối trung hoà và nước

Dung dịch muối tác dụng với dung dịch muối:

Na₂CO₃ + CaCl₂ →CaCO₃ + NaCl

Dung dịch muối tác dụng với kim loại:

CuSO₄ + Zn →ZnSO₄ + Cu

Chú ý: không lựa chọn kim loại có khả năng phản ứng với nước ở điều kiện thường như K, Na, Ca, Ba...

Tác dụng với phi kim

Một số muối bị nhiệt phân:

Nhiệt phân tích các muối CO₃, SO₃:

M2(CO₃)n →M₂On + nCO₂

Chú ý: Trừ muối của kim loại kiềm.

Nhiệt phân muối nitrat:

Fe(NO₃)₂ →Fe + NO₂ + O₂

Một số tính chất riêng:

2FeCl₃ + Fe →3FeCl₂

2FeCl₂ + Cl₂ →2FeCl₃

Cu + Fe₂(SO₄)₃ →CuSO₄ + 2FeSO₄

1. Hợp chất vô cơ là gì?

Hợp chất vô cơ là hợp chất hóa học mà trong phân tử không có chứa nguyên tử cácbon. Một số trường hợp ngoại lệ mà hợp chất được gọi là hợp chất vô cơ trong phân tử vẫn chứa nguyên tử các bon là khí CO, khí CO₂, acid H₂CO₃ và các muối cacbonat, hidrocacbonat.

2. Phân loại hợp chất vô cơ

Hợp chất vô cơ được phân loại thành từng nhóm dựa vào tính chất hóa học của những hợp chất đó tương tự nhau. Khi đó, người ta xếp chúng vào một nhóm để tiện nghiên cứu, học tập.

Hợp chất vô cơ được phân chia thành 4 loại chính đó là Oxit, Axit, Bazơ và Muối.

2.1 Oxit là gì?

Oxit là hợp chất gồm một nguyên tố kết hợp với một hoặc nhiều nguyên tử oxi.

2.1.1. Công thức hóa học của oxit là MxOy

Trong đó:

- M là nguyên tố nào đó có thể kết hợp được với y nguyên tử oxi.

- x là số nguyên tử của nguyên tố M có trong oxit.

- y là số nguyên tử của nguyên tố oxi có trong hợp chất.

2.1.2. Oxit được phân thành mấy loại?

Oxit được phân chia thành 4 loại cơ bản bao gồm Oxit axit, Oxit bazơ, Oxit lưỡng tính và Oxit trung tính.

2.1.2.1 Oxit axit là gì?

Oxit axit là những oxit được cấu tạo từ một nguyên tố phi kim với oxi và phải có axit tương ứng.

Công thức hóa học tổng quát của oxit axit là MxOy

Trong đó:

- M là nguyên tố phi kim.

- O là nguyên tố Oxi.

- x là số nguyên tử của nguyên tố M có trong hợp chất oxit.

- y là số nguyên tử của nguyên tố Oxi có trong hợp chất.

Ví dụ oxit axit:

Oxit: SO₂, SO₃, CO₂, N₂O₅ ...

Axit tương ứng: H₂SO₃, H₂SO₄, H₂CO₃, HNO₃ ...

2.1.2.2 Oxit Bazơ là gì?

Oxit Bazơ là những oxit cấu tạo bởi một nguyên tố kim loại với oxi và có Bazơ tương ứng.

Công thức hóa học tổng quát của Oxit Bazơ là M'xOy

Trong đó:

- M' là nguyên tố kim loại.

- O là nguyên tố oxi.

- x là số nguyên tử của nguyên tố kim loại trong oxit.

- y là số nguyên tử của nguyên tố oxi có trong oxit.

Ví dụ Oxit Bazơ:

Oxit: Na₂O, BaO, MgO, ZnO ...

Bazơ tương ứng: NaOH, Ba(OH)₂, Mg(OH)₂, Zn(OH)₂ ...

2.1.2.3 Oxit lưỡng tính là gì?

Oxit lưỡng tính là những oxit có một bazơ tương ứng và có một axit tương ứng.

Công thức hóa học của oxit lưỡng tính là công thức chung của oxit.

Ví dụ oxit lưỡng tính:

Oxit lưỡng tính: Al₂O₃, ZnO ...

Axit tương ứng: HAlO₂, H₂ZnO₂ ... tương ứng với tên gọi là axit aluminic, axit zincic ...

Như vậy ta có công thức hóa học của axit aluminic là HAlO₂ và công thức hóa học của axit zincic là H₂ZnO₂

Bazơ tương ứng: Al(OH)3, Zn(OH)2 ...

2.1.2.4 Oxit trung tính là gì?

Oxit trung tính là oxit không có axit tương ứng hoặc bazơ tương ứng ( Oxit trung tính còn được gọi là oxit không tạo muối).

Công thức hóa học của oxit trung tính cũng tương tự như công thức tổng quát của oxit.

ví dụ oxit trung tính:

Oxit trung tính: CO, NO ...

2.2 Axit là gì?

Axit (Tiếng pháp: Acide) là hợp chất hóa học có thể hòa tan được trong nước, có vị chua.

Công thức hóa học tổng quát của axit là HxA

Trong đó:

- H là nguyên tố hidro

- A là một nguyên tố hoặc một nhóm các nguyên tố liên kết với nhau theo trật tự nhất định.

- x là số nguyên tử của nguyên tố hidro có trong axit.

Ví dụ Axit:

Axit: HCl, H₂SO₃, H₂SO₄, H₂CO₃, HNO₃ ...

2.2.1 Phân loại axit như nào?

Dựa vào tính chất hóa học của axit mà chúng được phân chia thành 2 loại

+ Axit mạnh như HCl, H₂SO₄, HNO₃ ....

+ Axit yếu như H₂S, H₂CO₃ ....

Khi quan sát các loại axit, nhiều bạn có ý kiến em phân loại axit dựa vào sự có mặt của nguyên tố oxi.

Phân loại được cụ thể như sau:

+ Axit không có oxi như H₂S, HCl ...

+ Axit có oxi như HNO₂, H₂SO₄ ...

2.3 Bazơ (bazo) là gì?

Bazơ (Bazo - Tiếng pháp: Base) là hợp chất hóa học trong phân tử có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hidroxit (OH).

Công thức hóa học tổng quát của bazơ là Mx(OH)y hay M(OH)y

Trong đó:

- M là nguyên tố kim loại

- OH là nhóm hidroxit

- y là số nhóm hidroxit có trong bazơ. Thường thì y sẽ bằng với số hóa trị của nguyên tố M

Ví dụ bazơ: NaOH, Ba(OH)₂, Mg(OH)₂, Fe(OH)₂, Fe(OH)₃ ...

2.3.1 Phân loại bazơ như nào?

+ Dựa vào tính chất hóa học, chúng ta có thể phân chia thành bazơ mạnh và ba zơ yếu

- Bazơ mạnh: NaOH, KOH ...

- Bazơ yếu: Al(OH)₃, Fe(OH)₃, Cu(OH)₂ ...

+ Dựa vào tính tan của Bazơ trong nước, chúng ta có thể phân chia thành 2 loại là Bazơ không tan và Bazơ tan trong nước.

- Bazơ tan trong nước:

NaOH, KOH... khi tan trong nước tạo thành dung dịch bazơ hay còn gọi là dung dịch kiềm, xút ...
Ca(OH)₂, Ba(OH)₂ ... khi tan trong nước cũng tạo thành dung dịch bazơ gọi là dung dịch kiềm thổ.

- Bazơ không tan trong nước: Cu(OH)₂, Mg(OH)₂, Fe(OH)₃, Al(OH)₃...

2.4 Muối là gì?

Muối là sản phẩm hóa học sau khi trung hòa axit.

Các bạn sẽ gặp nhiều phản ứng trung hòa axit tạo thành muối ví dụ như phản ứng giữa oxit với axit, phản ứng giữa Bazơ với axit.... Thường thì những phản ứng trung hòa chúng ta cũng sẽ thu được một sản phẩm là nước đi kèm với muối.

Một ví dụ phản ứng trung hòa như sau: NaOH + HCl → NaCl + H₂O. Sau phản ứng trên, sản phẩm thu được đều là dung dịch. Tuy nhiên, chúng ta thấy được trong dung dịch trên sẽ chưa hợp chất NaCl đó chính là muối Natri Clorua và sản phẩm của phản ứng trung hòa thường là nước.

2.4.1 Phân loại muối như nào?

+ Dựa vào thành phần nguyên tố hóa học cấu tạo nên muối, chúng ta có thể chia muối thành 2 loại cơ bản

- Muối axit là muối mà trong phân tử vẫn còn chứa nguyên tố hidro trong gốc axit

Ví dụ về muối axit: NaHSO₄, K₂HPO₃, KH₂PO₃...

- Muối trung hòa là muối mà trong phân tử không còn chứa nguyên tố hidro của gốc axit.

Ví dụ về muối trung hòa: Na₂SO₄, KCl, CaCO₃...

+ Dựa vào độ tan của muối trong nước, chúng ta có thể chia muối thành 2 loại muối tan và muối không tan trong nước.

Ví dụ muối tan trong nước: NaCl, Na₂SO₄...

Ví dụ muối không tan trong nước: BaSO₄, AgCl...

-------------------------------

Ngoài Tính chất hóa học của các hợp chất vô cơ đã được VnDoc giới thiệu, mời các bạn cùng tham khảo thêm Chuyên đề Hóa học lớp 9, Trắc nghiệm Hóa học 9, Lý thuyết môn Hóa học lớp 9 để hoàn thành tốt chương trình học THCS.