Phân bón đơn là gì?

Chúng tôi xin giới thiệu bài Phân bón đơn là gì? được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Hóa học lớp 9. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Câu hỏi: Phân bón đơn là gì?

- Phân đơn là tên gọi chung của những loại phân bón chỉ có một nguyên tố dinh dưỡng (đạm, kali hoặc lân). Phân đơn gồm 3 loại sau: Phân đạm, phân lân, phân kali. Là những sản phẩm phân bón chứa đạm (N) cung cấp cho cây trồng.

1. Khái niệm phân bón vô cơ

- Phân bón vô cơ (phân hóa học) hay còn gọi là phân bón khoáng, phân bón hóa học là những chất vô cơ (hóa học) có chứa từ một hoặc nhiều các nguyên tố dinh dưỡng cần thiết dưới dạng muối khoáng được bón vào đất cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng.

2 .Phân đơn

- Phân đơn là tên gọi chung của những loại phân bón chỉ có một nguyên tố dinh dưỡng (đạm, kali hoặc lân).

- Phân đơn gồm 3 loại sau: Phân đạm, phân lân, phân kali.

3. Tác động của phân bón vô cơ đến môi trường, cây cối và sức khỏe con người

- Ngoài việc góp phần thúc đẩy và tăng năng suất cây trồng, giúp cây trồng phát mạnh mẽ ngay sau khi sử dụng nhưng phân bón vô cơ sẽ không duy trì được lâu dài, tính bền vững. Trường hợp bà con nhà nông bón không đúng cách, không đúng liều lượng, không đúng thời điểm và quá lạm dụng phân bón vô cơ sẽ gây những ảnh hưởng xấu đến đất đai, cây trồng, môi trường và con người.

- Phân hóa học đa số đều có nguồn gốc từ acid nên sẽ làm chua đất, giảm độ pH, đất đai bị nhiễm độc, tích luỹ các kim loại nặng, phá vỡ cấu trúc đất.

- Phân bón vô cơ là gì? Gây ô nhiễm môi trường, mất cân bằng sinh thái, gia tăng sự mẫn cảm của cây trồng với các loại bệnh hơn qua việc tiêu diệt các vi sinh vật (VSV) hữu ích trong đất.

- Phân vô cơ gây tổn thương cho bộ rễ ảnh hưởng tới sự hấp thu chất dinh dưỡng và tạo điều kiện bệnh hại xâm nhập.

- Phân hóa học gây giảm chất lượng nông sản do tồn dư những chất hóa học trong cây lớn. Dẫn đến ảnh hưởng tới sức khỏe của người tiêu dùng. Các chất này gây các bệnh methaemoglobin và ung thư tiềm tàng nếu ăn phải thực phẩm có tồn dư NO2- và NO3-...

4. Các loại phân bón vô cơ

4.1 Phân đạm

- Là những sản phẩm phân bón chứa đạm (N) cung cấp cho cây trồng.

Phân Urê

- Có công thức là [CO(NH₂)₂], chứa 45-47% đạm (N), dạng tinh thể, hạt tròn, màu trắng, là loại phân đạm phổ biến nhất, chiếm 2/3 các loại phân đạm sản xuất và tiêu thụ trên thế giới. Là phân bón có tỷ lệ đạm cao, dễ sử dụng, hòa tan nhanh trong nước thành dạng NH_{4 +} (Amôn) và dạng NO_3- (Nitrat) cho cây dễ hấp thu và sử dụng.

- Dễ bay hơi và rửa trôi, hòa tan nhanh nên cũng làm mất và thất thoát đạm.

- Bón dư thừa đạm cây trồng sẽ yếu, dễ bị sâu bệnh hại, dễ đổ ngã và gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra còn tồn dư Nitrat (NO_3-) trong nông sản có hại với sức khỏe con người.

Phân Amôn nitrat

- Amôn nitrat (NH₄NO₃) dạng tinh thể màu trắng, là loại phân bón chứa cả hai dạng đạm (NH_{4 +} và NO_3-) mà cây trồng dễ hấp thu và sử dụng được, có hàm lượng đạm từ 34-35%. Thích hợp với các nhiều loại cây trồng cạn.

- Amôn nitrat khó bảo quản, khó sử dụng do dễ vón cục, dễ chảy nước và tan nhanh trong nước. Là phân bón chua sinh lý nên có nguy cơ làm chua đất. bón trong môi trường ngập nước thường bị thất thoát nên có hiệu quả không cao.

Amôn sunphat

- Amôn sunphat (NH₄)₂SO₄ hay còn gọi với cái tên là phân SA, dang tinh thể màu trắng ngà, chứa khoảng 21% hàm lượng đạm dưới dạng NH_{4 +} (Amôn) một dạng đạm cây trồng dễ hấp thu, phân này còn chứa từ 23-25% hàm lương lưu huỳnh (S).

- Amôn sunphat (SA) thích hợp với các cây trồng cần nhiều lưu huỳnh, trên đất kiềm, đất hàm lượng lưu huỳnh thấp hay thiếu lưu huỳnh.

- Không nên bón vào các loại đất phèn, đất mặn, chua, lầy thụt sẽ khiến đất chua hơn. Có hàm lượng đạm thấp, tốn chi phí sản xuất vận chuyển, nên giá thành cao. Khi bón vào lá thương gây hiện tượng cháy lá, bón vào đất với số lượng nhiều cây hấp thu không kịp dễ bị thất thoát đạm do bị đất hấp thu.

Amôn clorua

- Amôn clorua (NH₄Cl) dang tinh thể rắn màu trắng, có hàm lượng đạm chiếm từ 25-26%, hòa tan nhanh, không vón cục, có dạng NH_{4 +} (Amôn) nên cây dễ sử dụng.

- Nhược điểm dễ chảy nước, ít đạm nhiều clo, bón vào đất mặn gây tích lũy và ngộ độc clo, gây chua đất.

Natri nitrat

- Natri nitrat (NaNO₃), lượng N chiếm từ 15-17%, dễ tan trong nước, cây dễ sử dụng dưới dạng NO_3- (Nitrat).

- Phân có nhược điểm dễ bị rửa trôi, lượng đạm ít, bón nhiều và liên tục sẽ dư thừa natri khiến đất bị chai cứng.

Canxi nitrat

- Canxi nitrat Ca(NO₃)₂ dạng tinh thể trắng, hàm lượng đạm từ 14-16%, Ca (Canxi) chiếm 35-36%, phù hợp với các loại đất phèn, đất chua, tăng độ pH, giúp cứng cây, hạn chế đổ ngã…

- Dễ tan, háo nước khó bảo quản,tính Oxy hóa mạnh, dễ cháy nổ khi tiếp xúc với các chất hữu cơ.

Canxi cyanamit

- Canxi cyanamit (CaCN₂) có hàm lượng đạm từ 20-21%, thích hợp với các loại đất bạc màu, đất chua phèn, có tác dụng khử chua, hạ phèn.

- Nhược điểm gây bỏng, rát da nên phải đeo găng tay khi sử dụng, khi hút ẩm dễ bị biến chất làm giảm chất lượng của phân bón. Không dùng để phun lên lá.

4.2 Phân lân

- Là những sản phẩm phân bón chứa lân (P) cung cấp cho cây trồng

Phân super lân

- Phân super lân (Ca(H₂PO₄)₂) dạng bột có xám xanh, hàm lượng lân (P₂O₅) chiếm 17-20%, dễ hòa tan thành dạng H₂PO₄^- nên cây dễ hấp thu và cho hiệu quả nhanh, thích hợp bón cho nhiều loại cây.

- Trên đất chua, phèn nên hạn chế bón super lân, có thể làm đất chua thêm.

Phân lân nung chảy

- Phân lân nung chảy (Thermo phosphat) dạng bột óng ánh, có màu xám đen, có từ 15-18% hàm lượng P₂O₅. Thích hợp bón cho các chân đất phèn, chua, đất trũng, bạc màu.

- Không nên bón cho các chân đất kiềm, đất phù sa trung tính.

4.3 Phân kali

- Những loại phân bón Kali thường gặp là:

+ Phân kali clorua: phân thường được sử dụng bón cho nhiều loại cây trên các loại đất khác nhau, giúp cây cứng cáp, tăng phẩm chất, chất lượng của nông sản. Nhưng khi bón kali clorua nhiều và liên tục khiến đất bị chua, phân bị kết dính lại khi để ẩm nên khó sử dụng. Bên cạnh đó cũng không nên sử dụng với một số cây trồng mẫn cảm với clo như một số cây nguyên liệu, sầu riêng,…

+ Phân kali sunphat: được sử dụng bón cho nhiều loại cây, đặc biệt các cây có nhu cầu về lưu huỳnh cao như cây có dầu, cà phê,…Bón phân kali sunphat lâu ngày thì đất sẽ bị chua, không thích hợp bón cho đất phèn, chua, mặn.

5. Điểm giống nhau giữa phân vô cơ và phân hữu cơ

- Đều chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cung cấp cho cây trồng.

- Giúp nâng cao năng suất, sản lượng thu hoạch.

- Có thể sử dụng để bón lót, bón thúc, phun trực tiếp lên lá.

- Khi lạm dụng bừa bãi đều có nguy cơ gây ảnh hưởng đến cây trồng, môi trường xung quanh.

6. Điểm khác nhau giữa phân vô cơ và phân hữu cơ

- Cả hai loại phân bón này đều mang tới nhiều lợi ích cho sản xuất nông nghiệp nói chung. Tuy nhiên cần phải xem xét về mặt tác hại của chúng để lựa chọn sử dụng loại phân nào cho phù hợp tới tình hình hiện nay hơn. Mỗi loại đều có những ưu điểm, nhược điểm nhất định khi sử dụng. Sau đây là bảng so sánh để thấy được sự khác nhau rõ nét hơn.

-------------------------------

Ngoài Phân bón đơn là gì? đã được VnDoc giới thiệu, mời các bạn cùng tham khảo thêm Chuyên đề Hóa học lớp 9, Trắc nghiệm Hóa học 9, Lý thuyết môn Hóa học lớp 9 để hoàn thành tốt chương trình học THCS.