Sơ đồ tư duy tính chất hóa học của axit

Sơ đồ tư duy tính chất hóa học của axit được chúng tôi sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Hóa học lớp 9. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Sơ đồ tư duy tính chất hóa học của axit

1. Axit là gì?

- Axit là một hợp chất hóa học có công thức HxA, có vị chua và tan được trong nước để tạo ra dung dịch có nồng độ pH < 7. Độ pH càng lớn thì tính axit càng yếu và ngược lại.

- Ngoài ra, còn một cách định nghĩa axit là gì khác như sau “ axit là các phân tử hay ion có khả năng nhường proton H+ cho bazo hoặc nhận các cặp electron không chia từ bazo”.

2. Có những loại axit nào? Phân loại axit

Axit được phân loại dự vào một số tiêu chí như sau:

2.1. Dựa vào tính chất hóa học của axit

- Axit mạnh: Axit clohydric HCl, axit sulfuric H₂SO₄, axit nitric HNO₃,…

- Axit yếu: Hydro sunfua H₂S, axit cacbonic H₂CO₃,…

2.2. Dựa vào nguyên tử oxy

- Axit không có oxi: HCl, H₂S, HBr, HI, HF…

- Axit có oxi: H₂SO₄, HNO₃, H₃PO₄, H₂CO₃…

2.3. Phân loại khác

- Axit vô cơ: HCl, H₂SO₄, HNO₃,…

- Axit hữu cơ – RCOOH: CH₃COOH, HCOOH,…

3. Cách xác định độ mạnh, yếu của axit

- Dựa vào sự linh động của nguyên tử Hydro trong axit đó. Nếu H càng linh động, tính axit càng mạnh và ngược lại.

- Với những axit có oxy trong cùng một nguyên tố, càng ít oxy, axit càng yếu

HClO₄ > HClO₃> HClO₂> HClO

- Với những axit của nguyên tố trong cùng chu kỳ, khi các nguyên tố ở hóa trị cao nhất, nguyên tố trung tâm có tính phi kim càng yếu thì axit đó càng yếu.

HClO₄> H₂SO₄> H₃PO₄

- Với axit của nguyên tố cùng nhóm A

+ Axit có oxy: Tính axit tăng dần từ dưới lên: HIO₄ < HbrO₄< HClO₄

+ Axit không có oxy: Tính axit giảm dần từ dưới lên: HI > HBr> HCl> HF

- Với axit hữu cơ RCOOH

+ Nếu R đẩy electron (gốc R no) thì tính axit giảm

HCOOH> CH₃COOH> CH₃CH₂COOH> CH₃CH₂CH₂COOH> n-C₄H₉COOH.

+ Nếu R hút e (gốc R không no, thơm hoặc có nguyên tố halogen,…), tính axit sẽ mạnh

4. Những tính chất của axit

4.1 Tính chất vật lý của axit

- Tan trong nước, có vị chua.

- Khi tiếp xúc với axit mạnh, có cảm giác đau nhói.

- Là chất điện li nên có thể dẫn điện.

4.2 Tính chất hóa học của axit

- Làm đổi màu chất chỉ thị (quỳ tím, giấy chỉ thị pH, dung dịch phenol phtalein).

- Tác dụng được với một số kim loại tạo thành muối và giải phóng hydro. Đối với axit sulfuric và axit nitric đặc nóng có thể tác dụng với hầu hết các kim loại, tạo khí lưu huỳnh dioxit SO₂(H₂SO₄) hoặc nito dioxit NO₂(HNO₃)

HCl + Fe -> FeCl₂ + H₂

2Fe + 6H₂SO₄ -> Fe₂(SO₄)₃ + 6H₂O + 3SO₂

- Tác dụng với bazo tạo thành muối và nước

Cu(OH)₂ + H₂SO₄ -> CuSO₄ + 2H₂O

- Tác dụng với oxit bazơ tạo thành muối + nước

Na₂O + 2HCl → 2NaCl + H₂

FeO + H₂SO_4(loãng) → FeSO₄ + H₂O

CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

- Tác dụng với muối tạo muối mới và axit mới

4.3 Điều kiện xảy ra phản ứng

- Muối phản ứng là muối tan.

- Muối mới không tan trong axit mới.

- Sản phẩm có chứa một chất kết tủa hoặc bay hơi.

H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO_4(r) + 2HCl

K₂CO₃ + 2HCl → 2KCl + H₂O + CO₂

(axit cacbonic phân hủy ra nước và khí cacbonic)

Axit axetic

Công thức phân tử: C₂H₄O₂

Phân tử khối: 60

Tính chất vật lí của Axit axetic

- Axit axetic là chất lỏng, không màu, vị chua, tan vô hạn trong nước.

Cấu tạo phân tử của Axit axetic

Mô hình phân tử của Axit axetic ở dạng rỗng và đặc

- Công thức rút gọn: CH₃ – COOH

- Nhóm (–COOH) này làm cho phân tử có tính axit

Tính chất hóa học của Axit axetic

Axit axetic có tính chất của một axit không?

- Axit axetic là một axit hữu cơ mang tính chất của một axit. Tuy nhiên, axit axetic là một axit yếu.

- Làm hóa hồng quỳ tím

- Tác dụng với kim loại:

2CH₃COOH + Zn → (CH₃COO)₂Zn + H₂↑ (có sủi bọt khí không màu)

- Tác dụng với bazơ:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

(chứng minh phản ứng đã xảy ra bằng cách cho chất chỉ thị màu phenolphtalein vào dung dịch kiềm trước thấy dung dịch màu hồng, sau đó kiềm bị trung hòa bởi axit làm màu hồng nhạt dần rồi mất hẳn)

- Tác dụng với oxit bazơ:

2CH₃COOH + CuO (bột, màu đen) → (CH₃COO)₂Cu + H₂O (dung dịch Cu²⁺ màu xanh lam)

- Tác dụng với muối:

2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + CO₂↑ + H₂O (có sủi bọt khí không màu)

- Một số video tiến hành các phản ứng minh họa cho tính axit của CH₃COOH như sau:

Axit axetic có phản ứng với rượu etylic không?

- Cách tiến hành: Các em chú ý quan sát thí nghiệm sau:

- Hiện tượng: Trong ống nghiệm có chất lỏng không màu, mùi thơm, không tan trong nước, nổi trên mặt nước.

- Giải thích: Rượu etylic tác dụng với axit axetic tạo etyl axetat theo phản ứng

C₂H₅OH + CH₃COOH CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Điều chế

Sơ đồ tư duy bài Axit axetic

Bài tập minh họa

Bài 1: Cho 180 gam axit axetic tác dụng với 138 gam rượu etylic (có xúc tác axit). Sau khi phản ứng hoàn toàn đã có 44% lượng axit chuyển thành este. Tính khối lượng các chất thu được sau phản ứng.

Hướng dẫn:

- Lượng axit axetic tham gia phản ứng là:

- Khối lượng axit axetic còn lại là: 180 – 79,2 = 108,8 (gam)

- Khối lượng rượu etylic còn lại là: 138 – 60,72 = 77,28 (gam)

- Khối lượng este thu được là: 116,16 (gam)

-------------------------------

Ngoài Sơ đồ tư duy tính chất hóa học của axit đã được VnDoc giới thiệu, mời các bạn cùng tham khảo thêm Chuyên đề Hóa học lớp 9, Trắc nghiệm Hóa học 9, Lý thuyết môn Hóa học lớp 9 để hoàn thành tốt chương trình học THCS.