Bài tập thực tế hóa học Sơ lược về dãy kim loại chuyển tiếp thứ nhất và phức chất (Có đáp án)
Bài tập hóa học Chương 8 lớp 12
Kim loại chuyển tiếp và phức chất là một phần kiến thức quan trọng trong chương trình Hóa học lớp 12, đặc biệt thuộc chương 8 – Hóa học vô cơ. Đây không chỉ là nội dung thường xuyên xuất hiện trong đề thi tốt nghiệp THPT với những câu hỏi thực tế.
A. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC
1. Đại cương về kim loại chuyển tiếp dãy thứ nhất
- Kim loại chuyển tiếp dãy thứ nhất gồm 9 nguyên tố thuộc chu kì 4, từ Sc (Z = 21) đến Cu (Z = 29).
- Cấu hình electron của nguyên tử các kim loại chuyển tiếp có dạng 3d1-104s1-2.
- Kim loại chuyển tiếp dãy thứ nhất có nhiệt độ nóng chảy cao, thường có độ cứng lớn, khá nặng, dẫn điện và dẫn nhiệt tốt, có nhiều ứng dụng trong thực tiễn.
- Các nguyên tố chuyển tiếp có xu hướng thể hiện nhiều trạng thái oxi hoá. Các ion kim loại chuyển tiếp thường có màu sắc phong phú.
- Sự có mặt của ion Cu2+ hoặc ion Fe3+ trong dung dịch được nhận biết bằng phản ứng tạo thành kết tủa màu xanh nhạt của Cu(OH)2 hoặc nâu đỏ của Fe(OH)3.
2. Sơ lược về phức chất
- Phức chất là hợp chất có chứa nguyên tử trung tâm và các phối tử.
- Phức chất có dạng hình học phổ biến là tứ diện, vuông phẳng và bát diện.
- Trong phức chất, phối tử cho cặp electron chưa liên kết vào orbital trống của nguyên tử trung tâm tạo liên kết cho - nhận.
- Sự tạo thành phức chất trong dung dịch có thể được nhận ra nhờ dấu hiệu xuất hiện kết tủa, hoà tan kết tủa, thay đổi màu sắc.
- Trong dung dịch, các ion kim loại chuyển tiếp đều tạo phức chất aqua, hầu hết có dạng hình học bát diện. Các phối tử trong phức chất có thể bị thay thế một phần hoặc thay thế hoàn toàn bởi các phối tử khác.
- Phức chất có ứng dụng trong y học, công nghiệp hóa chất.
B. CÂU HỎI BÀI TẬP THỰC TẾ
PHẦN I. Câu hỏi trắc nghiệm đáp án nhiều lựa chọn
Câu 1. Thuốc eloxatin có thành phần chính là oxaliplatin, thuộc nhóm chống ung thư có chứa platinum, sử dụng trong điều trị ung thư đại tràng, trực tràng giai đoạn 3 hoặc di căn. Cho biết cấu tạo của oxaliplatin như hình bên dưới.
Thành phần phức chất oxaliplatin gồm nguyên tử platinum (Pt) là ion trung tâm liên kết với bao nhiêu phối tử?
A. 2.
B. 3.
C. 4.
D. 6
Câu 2. Thuốc eloxatin có thành phần chính là oxaliplatin, thuộc nhóm chống ung thư có chứa platinum, sử dụng trong điều trị ung thư đại tràng, trực tràng giai đoạn 3 hoặc di căn. Cho biết cấu tạo của oxaliplatin như hình bên dưới
Đặc điểm nào của nhóm amine giúp hình thành phức chất oxaliplatin?
- Nguyên tử nitrogen trên nhóm amine còn cặp electron chưa liên kết.
- Nguyên tử nitrogen nhóm amine có khả năng tạo liên kết hydrogen với platium.
- Nguyên tử nitrogen nhóm amine có tính base mạnh
- Nguyên tử nitrogen trong cấu tạo oxaliplatin là amine bậc
Câu 3. Một số loại máy đo nồng độ cồn trong hơi thở dựa trên phản ứng của ethanol (cồn) có trong hơi thở với hợp chất potassium dichromate trong môi trường sulfuric acid loãng. Dung dịch chứa ion Cr2O72-có màu da cam, khi xảy ra phản ứng dưới tác dụng của chất xúc tác ion Ag+ tạo thành dung dịch chứa ion Cr3+ có màu xanh lá cây. Dựa vào sự thay đổi màu sắc này có thể xác định người tham gia giao thông có sử dụng thức uống có cồn hay không
|
Mức độ vi phạm |
≤ 0,25 mg cồn /1 lít khí thở |
0,25 – 0,4 mg cồn /1 lít khí thở |
> 0,4 mg cồn /1 lít khí thở |
|
Xe máy |
Phạt tiền từ 2 triệu đồng đến 3 triệu đồng |
Phạt tiền từ 6 triệu đồng đến 8 triệu đồng |
Phạt tiền từ 8 triệu đồng đến 10 triệu đồng |
Bảng (trích từ nghị định 168/2024/NĐ-CP) đưa ra mức độ phạt người tham gia giao thông có sử dụng hàm lượng cồn
Một mẫu hơi thở của người bị nghi vấn có sử dụng cồn khi tham gia giao thông có thể tích 52,5 mL được thổi vào thiết bị Breathalyzer chứa 2,0 mL dung dịch K2Cr2O7 nồng độ 0,056 mg/mL trong môi trường acid H2SO4 50% và nồng độ ion Ag+ ổn định 0,25 mg/mL. Biết rằng phản ứng xảy ra hoàn toàn và toàn bộ dung dịch màu da cam chuyển hoàn toàn thành màu xanh lá cây. Kết luận nào sau đây đúng dành cho người bị nghi vấn có sử dụng cồn?
- Không bị phạt tiền.
- Phạt tiền từ 2 triệu đồng đến 3 triệu đồng.
- Phạt tiền từ 6 triệu đồng đến 8 triệu đồng.
- Phạt tiền từ 8 triệu đồng đến 10 triệu đồng.
PHẦN II. Trắc nghiệm Đúng – Sai
Câu 1. Cho sơ đồ chuyển hoá
- Các phức chất trên sơ đồ đều có nguyên tử trung tâm là Cu (copper).
- Phức chất [Cu(OH2)6]2+ có dạng hình học là tứ diện
- Hai phức chất [Cu(NH3)4(OH2)2]2+ và [Cu(OH2)6]2+ có cùng số phối tử.
- Màu của các phức chất trong sơ đồ phụ thuộc vào phối tử.
Câu 2. Nhiễm độc chì luôn luôn đáng lo ngại. Trong cơ thể con người, mức độ độc hại của chì có thể được giảm bớt bằng cách sử dụng phối tử EDTA4- để tạo phức [Pb(EDTA)]2- rất bền (hằng số bền β(Pb) = 1018,0) và được thận bài tiết. Phối tử EDTA4- được cung cấp bằng cách tiêm truyền dung dịch Na2[Ca(EDTA)]. Biết phức [Ca(EDTA)]2- tương đối kém bền (hằng số bền β(Ca) = 1010,7), sự trao đổi calcium với chì chủ yếu diễn ra trong mạch máu. Hàm lượng chì trong máu của một bệnh nhân là 0,828 μg/mL.
- Nồng độ chì trong máu của bệnh nhân này là 4 (μmol/L).
- [Pb(EDTA)]2- là phức đa càng, trong đó EDTA hoạt động như phối tử đa càng, liên kết với Pb2+ qua bốn nhóm chức.
- Phức [Pb(EDTA)]2- bền hơn phức [Ca(EDTA)]2- nên xảy ra phản ứng thế Ca2+ bằng Pb2+ trong phức chất.
- Phức [Pb(EDTA)]2- là một phức bền, có kích thước lớn và khó hòa tan trong nước, cho phép nó đi qua màng lọc của cầu thận và được bài tiết ra ngoài qua nước tiểu
PHẦN III. Câu hỏi trắc nghiệm trả lời ngắn
Câu 1. Iron(II) sulfate thường được bảo quản ở dạng muối Mohr màu xanh nhạt có công thức FeSO4.(NH4)2SO4.nH2O
Thực hiện các thí nghiệm sau:
Thí nghiệm 1: Cân 1,96g muối Mohr rồi hòa tan vào nước, sau đó định mức trong bình 50mL. Chuẩn độ 5mL dung dịch vừa pha cần dùng 5mL dung dịch KMnO4 0,02M trong môi trường H2SO4 loãng. Xác định công thức phân tử muối Mohr.
Thí nghiệm 2: Làm lạnh 100g dung dịch muối Mohr bão hòa ở 30oC đến nhiệt độ ổn định ở 0oC thu được m gam muối Mohr kết tinh. Cho độ tan của muối Mohr trong nước ở các nhiệt độ như sau:
|
Nhiệt độ |
0 |
10 |
20 |
30 |
|
Độ tan (g/100 gam nước) |
17,2 |
31 |
36,4 |
45 |
Giá trị của m là bao nhiêu? (Làm tròn kết quả đến hàng phần mười)
Chi tiết câu hỏi, đáp án nằm trong FILE TẢI VỀ
