Cho các điểm và đường thẳng
. Gọi
là mặt cầu đi qua
và có tâm thuộc đường thẳng
. Bán kính mặt cầu
bằng:
Tâm .
Vì đi qua
nên ta có
Vậy bán kính mặt cầu :
Tổng hợp bài tập trắc nghiệm Toán học 12 Chuyên đề Sự tương giao tiếp xúc của mặt cầu với mặt phẳng đường thẳng, giúp học sinh luyện tập và củng cố hiệu quả kiến thức lớp 12. Tài liệu đính kèm đáp án chi tiết, phù hợp để ôn thi THPT Quốc gia.
Cho các điểm và đường thẳng
. Gọi
là mặt cầu đi qua
và có tâm thuộc đường thẳng
. Bán kính mặt cầu
bằng:
Tâm .
Vì đi qua
nên ta có
Vậy bán kính mặt cầu :
Cho điểm và đường thẳng
. Phương trình mặt cầu có tâm
và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho tam giác diện tích tam giác IAB bằng
là:
Gọi H là hình chiếu của trên d
Vậy phương trình mặt cầu là:
Cho điểm , đường thẳng
và mặt phẳng
. Phương trình mặt cầu
đi qua A, có tâm thuộc
đồng thời tiếp xúc với
là:
Ta có:
có phương trình tham số
Gọi là tâm mặt cầu (S), do
thuộc
nên
Theo đề bài, (S) có bán kính .
Với
Với
Cho các điểm và
và đường thẳng
. Gọi
là mặt cầu đi qua A, B và có tâm thuộc đường thẳng d. Đường kính mặt cầu
bằng:
Gọi trên d vì
đường kính là
Cho mặt cầu :
. Phương trình mặt cầu nào sau đây là phương trình của mặt cầu đối xứng với mặt cầu (S) qua mặt phẳng (Oxy):
Mặt cầu tâm
, bán kính
.
Do mặt cầu đối xứng với
qua mặt phẳng (Oxy) nên tâm I' của
đối xứng với I qua (Oxy), bán kính
.
Ta có: .
Vậy
Lưu ý: Để ý thấy rằng trung điểm thuộc mặt phẳng
và
. Cả 4 đáp án trên đều có thể dễ dàng tìm được tọa độ
nên nếu tinh ý ta sẽ tiết kiệm được thời gian hơn trong việc tìm đáp án.
Cho đường thẳng :
và hai mặt phẳng
. Mặt cầu có tâm
nằm trên
và tiếp xúc với 2 mặt phẳng
, có phương trình:
Ta có:
Mặt cầu tiếp xúc với 2 mặt phẳng
Với
Với
Mặt cầu tâm
và tiếp xúc với mặt phẳng
có phương trình:
Mặt cầu tâm I, tiếp xúc với mặt phẳng
:
Phương trình mặt cầu tâm và tiếp xúc với trục
là:
Gọi là hình chiếu của
lên
, ta có
.
là bán kính mặt cầu cần tìm.
Vậy phương trình mặt cầu là : .
Cho đường thẳng và điểm
. Phương trình mặt cầu đi qua điểm
và có tâm là giao điểm của
với mặt phẳng
là:
Mặt phẳng có phương trình
Tâm là giao điểm của
với mặt phẳng
Bán kính mặt cầu là:
Vậy phương trình của mặt cầu là .
Lưu ý : Để làm được bài này học sinh phải nhớ được phương trình tổng quát của mặt phẳng và loại ngay được đáp án
Cho hai điểm ,
và mặt cầu
Mặt phẳng
qua M, N và tiếp xúc với mặt cầu
có phương trình:
Ta có mặt cầu (S) có tâm và bán kính
,
Gọi với
là một vectơ pháp tuyến của mặt phẳng
.
Vì qua M, N nên
Mặt phẳng qua
và nhận
là vectơ pháp tuyến nên có phương trình
.
Mặt phẳng tiếp xúc với
Từ (1) và (2) (*)
Trong (*), nếu thì
, và từ
suy ra
(vô lí). Do vậy
.
Chọn
Với , ta có
. Khi đó
.
Với , ta có
. Khi đó
.
Vậy phương trình mặt phẳng hoặc
.
Cho mặt cầu và mặt phẳng
. Mặt phẳng tiếp xúc với
và song song với
có phương trình là:
Mặt cầu (S) có tâm và bán kính
Gọi là mặt phẳng tiếp xúc với
và song song với
.
Vì
Mặt phẳng tiếp xúc với mặt cầu
(thỏa điều kiện)
Vậy phương trình mặt phẳng hoặc
.
Lưu ý: Nếu hình dung phác họa hình học bài toán được thì ta có thể dự đoán được có 2 mặt phẳng thỏa mãn yêu cầu đề bài.
Cho điểm đường thẳng
Phương trình mặt cầu
có tâm I và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho
là:
Đường thẳngđi qua
và có vectơ chỉ phương
.
Gọi H là hình chiếu của I trên (d).
Ta có:
.
Vậy phương trình mặt cầu:
Mặt phẳng tiếp xúc với mặt cầu tâm
tại điểm
có phương trình là:
Mặt cầu có tâm
Vì mặt phẳng tiếp xúc với mặt cầu
tại điểm
nên mặt phẳng
qua
và có vectơ pháp tuyến
Vậy phương trình mặt phẳng .
Lưu ý : Vì mặt phẳng tiếp xúc với mặt cầu tại điểm nên điểm
thuộc mặt phẳng cần tìm hơn nữa khoảng cách từ tâm
đến mặt phẳng cần tìm bằng
cũng chính là bán kính mặt cầu. Từ các nhận xét đó để tìm ra đáp án của bài này ta có thể làm như sau:
B1: Thay tọa độ vào các đáp án để loại ra mặt phẳng không chứa
B2: Tính và
và kết luận
Cho hai mặt phẳng ,
có phương trình
và
Mặt cầu có tâm nằm trên mặt phẳng
và tiếp xúc với mặt phẳng
tại điểm
, biết rằng
thuộc mặt phẳng
và có hoành độ
, có phương trình là:
Vì và có hoành độ bằng 1 nên
.
Lại có, mặt cầu tiếp xúc với mặt phẳng nên
.
Gọi là tâm của mặt cầu
cần tìm.
Ta có tiếp xúc với mp
tại M nên
.
Mặt phẳng có vectơ pháp tuyến
.
Ta có:
Bán kính mặt cầu
Vậy phương trình mặt cầu .
Gọi (S) là mặt cầu có tâm và cắt trục Ox tại hai điểm A, B sao cho tam giác IAB đều. Điểm nào sau đây không thuộc mặt cầu (S):
Gọi H là hình chiếu của trên Ox
Vậy phương trình mặt cầu là:
Cho đường thẳng và mặt cầu
:
. Giao điểm của
và
là các điểm có tọa độ:
Tọa độ giao điểm là nghiệm hệ phương trình:
Cho mặt phẳng và điểm
. Gọi
là điểm thuộc tia
sao cho mặt cầu tâm
, tiếp xúc với mặt phẳng
có bán kính bằng 2. Tọa độ điểm
là:
Vì thuộc tia
nên
(với
)
Bán kính của mặt cầu tâm , tiếp xúc với
là
.
Theo giả thiết
Do
Vậy .
Cho điểm và đường thẳng
. Phương trình mặt cầu
có tâm I và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho
là:
Đường thẳngđi qua
và có vectơ chỉ phương
.
Gọi H là hình chiếu của I trên (d).
Ta có:
.
Vậy phương trình mặt cầu:
Cho điểm và mặt phẳng
, H là hình chiếu vuông góc của
trên mặt phẳng
. Phương trình mặt cầu
có diện tích
và tiếp xúc với mặt phẳng
tại H, sao cho điểm A nằm trong mặt cầu là:
Gọi là đường thẳng đi qua
và vuông góc với
.
Suy ra
Vì H là hình chiếu vuông góc của trên
nên
.
Vì nên
.
Mặt khác, nên ta có:
Do đó, .
Gọi lần lượt là tâm và bán kính mặt cầu.
Theo giả thiết diện tích mặt cầu bằng , suy ra
.
Vì mặt cầu tiếp xúc với mặt phẳng tại H nên
.
Do đó tọa độ điểm có dạng
, với
.
Theo giả thiết, tọa độ điểm thỏa mãn:
Do đó: .
Vậy phương trình mặt cầu .
Cho các điểm và đường thẳng
. Phương trình mặt cầu
có tâm I và tiếp xúc d là:
Đường thẳngđi qua
và có một vectơ chỉ phương:
Phương trình mặt cầu là:
Cho hai đường thẳng và
. Phương trình mặt cầu có đường kính là đoạn thẳng vuông góc chung của đường thẳng d và d’ là:
Gọi
Ta có:
và
Cho điểm đường thẳng
Phương trình mặt cầu
có tâm I và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho tam giác IAB đều là:
Đường thẳng đi qua
và có vectơ chỉ phương
.
Gọi H là hình chiếu của I trên d.
Ta có : .
.
Vậy phương trình mặt cầu là :
Cho đường thẳng . Phương trình mặt cầu có đường kính là đoạn thẳng vuông góc chung của đường thẳng d và trục Ox là:
Gọi
Ta có: và
Phương trình mặt cầu có tâm và tiếp xúc với mặt phẳng
là:
Gọi là hình chiếu của
lên mặt phẳng
, ta có:
.
là bán kính mặt cầu cần tìm.
Vậy phương trình mặt cầu là
Hay
Phương trình mặt cầu có tâm và cắt trục Oz tại hai điểm A, B sao cho tam giác IAB đều là:
Gọi H là hình chiếu của trên Oz
Vậy phương trình mặt cầu là:
Cho đường thẳng d: và mặt phẳng
. Phương trình mặt cầu
có tâm nằm trên đường thẳng d có bán kính nhỏ nhất tiếp xúc với
và đi qua điểm
là:
Gọi là tâm của (S).
. Bán kính
.
Mặt phẳng tiếp xúc với
nên
.
⇔ ⇔
.
Vì có bán kính nhỏ nhất nên chọn
.
Suy ra .
Vậy phương trình mặt cầu (S): .
Cho và mặt phẳng
. Mặt cầu tâm
và tiếp xúc với mặt phẳng
, có phương trình là:
Bán kính mặt cầu là : .
Phương trình mặt cầu là:
Cho mặt cầu :
. Phương trình mặt cầu nào sau đây là phương trình mặt cầu đối xứng với mặt cầu (S) qua trục Oz:
Mặt cầu tâm
, bán kính
. Do mặt cầu
đối xứng với
qua trục Oz nên tâm I' của
đối xứng với I qua trục Oz, bán kính
.
Ta có : .
Vậy
Lưu ý: Sẽ vất vả hơn rất nhiều nếu học sinh không nhớ được tính chất đối xứng, tọa độ của một điểm đối xứng qua các trục tọa độ.
Phương trình mặt cầu có tâm và cắt trục Ox tại hai điểm A, B sao cho tam giác IAB vuông là:
Gọi H là hình chiếu của trên Ox
Vậy phương trình mặt cầu là:
Cho đường thẳng và mặt cầu (S) :
. Tọa độ giao điểm của
và
là:
Tọa độ giao điểm là nghiệm hệ phương trình:
Phương trình mặt cầu nào dưới đây có tâm và tiếp xúc với mặt phẳng
?
Do mặt cầu tiếp xúc với mặt phẳng
.
:
Cho đường thẳng và điểm
. Đường thẳng d cắt mặt cầu
tâm
tại hai điểm A, B sao cho
. Phương trình của mặt cầu
là:
Ta cólà vectơ chỉ phương của
.
Gọi là hình chiếu vuông góc của
trên
là trung điểm của
Ta có :
.
Trong vuông tại
có:
Vậy .
Cho điểm đường thẳng
. Phương trình mặt cầu
có tâm I và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho
là:
Đường thẳng đi qua
và có vectơ chỉ phương
.
Gọi H là hình chiếu của I trên
Ta có: .
.
Vậy phương trình mặt cầu là:
Cho mặt cầu và mặt phẳng
. Phương trình đường thẳng
tiếp xúc với mặt cầu
tại
và song song với mặt phẳng
là:
Mặt cầu có tâm
Đường thẳng d tiếp xúc với mặt cầu tại
và song song với mặt phẳng
nên đường thẳng d có vettơ chỉ phương
Vậy phương trình đường thẳng
Cho hai điểm và mặt phẳng
. Phương trình mặt cầu
có bán kính bằng
có tâm thuộc đường thẳng
và
tiếp xúc với mặt phẳng
là:
Ta có . Bán kính mặt cầu là
Tâm của mặt cầu thuộc đường thẳng
nên tọa độ
có dạng
Ta có: tiếp xúc với mặt phẳng
Đường tròn giao tuyến của khi cắt bởi mặt phẳng (Oxy) có chu vi bằng :
Mặt cầu tâm
, bán kính
.
Ta có : .
Gọi là bán kính đường tròn (C) giao tuyến của mặt cầu
và mặt phẳng (Oxy), ta suy ra :
.
Vậy chu vi (C) bằng: .
Cho điểm và đường thẳng
. Phương trình mặt cầu
có tâm I và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho tam giác IAB đều là:
Đường thẳngđi qua
và có vectơ chỉ phương
Ta có và
Gọi H là hình chiếu của I trên d.
Ta có : .
Xét tam giác IAB, có
Vậy phương trình mặt cầu là:
Cho các điểm và đường thẳng
. Phương trình mặt cầu
có tâm I và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho tam giác IAB vuông là:
Đường thẳng đi qua
và có vectơ chỉ phương
.
Gọi H là hình chiếu của I trên d.
Ta có :
.
Vậy phương trình mặt cầu là:
Cho đường thẳng và và mặt cầu (S):
. Số giao điểm của
và
là:
Đường thẳngđi qua
và có VTCP
Mặt cầu có tâm
và bán kính R=9
Ta có và
Vì nên
cắt mặt cầu
tại hai điểm phân biệt.
Cho mặt phẳng và hai đường thẳng
,
. Mặt cầu
có tâm thuộc
, tiếp xúc với
và mặt phẳng
, có phương trình:
Ta có:
;
đi qua điểm
và có vectơ chỉ phương
.
Giả sử là tâm và
là bán kính của mặt cầu
.
Ta có:
.
tiếp xúc với
và
.
Với
,
.
Với
.
Cho điểm và đường thẳng
. Phương trình mặt cầu
có tâm I và cắt đường thẳng d tại hai điểm A, B sao cho tam giác IAB vuông là:
Đường thẳng đi qua
và có vectơ chỉ phương
.
Gọi H là hình chiếu của I trên d
Ta có :
.
Vậy phương trình mặt cầu là :
Cho mặt phẳng và mặt cầu
có phương trình lần lượt là
. Giá trị của
để
tiếp xúc
là:
Ta có:
có tâm
và bán kính
.
tiếp xúc
Cho mặt phẳng và các điểm
. Phương trình mặt cầu đi qua
và tiếp xúc với mặt phẳng
là:
Gọi có tâm
và bán kính
.
Phương mặt cầu có dạng:
(S) qua 3 điểm , ta có hệ phương trình:
Vậy (S): .
Theo Nghị định 147/2024/ND-CP, bạn cần xác thực tài khoản trước khi sử dụng tính năng này. Chúng tôi sẽ gửi mã xác thực qua SMS hoặc Zalo tới số điện thoại mà bạn nhập dưới đây: