Tích phân là gì? Khái niệm và các tính chất tích phân dễ hiểu nhất
Tích phân toàn diện: Định nghĩa, tính chất và mẹo ghi nhớ nhanh
Tích phân là một khái niệm quan trọng trong giải tích, giúp tính diện tích, thể tích và các đại lượng liên quan đến sự biến thiên. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tích phân là gì, đồng thời trình bày các tính chất cơ bản của tích phân một cách ngắn gọn, dễ nhớ và dễ áp dụng. Phù hợp cho học sinh, sinh viên và người mới bắt đầu học giải tích.
A. Tích phân là gì?
1. Định nghĩa tích phân
Cho hàm số
Ta gọi
Chú ý:
- Định nghĩa tích phân
chỉ được áp dụng khi biết một nguyên hàm của trên đoạn . - Tích phân
là một số, còn nguyên hàm là một (họ) hàm số (nó còn được gọi là tích phân không xác định). không phụ thuộc vào chữ viết biến số trong dấu tích phân, mà chỉ phụ thuộc vào hàm số f và đoạn .
Nhận xét
- Tích phân của hàm số f từ a đến b có thể kí hiệu bởi
hay . - Tích phân đó chỉ phụ thuộc vào f và các cận a, b mà không phụ thuộc vào biến số x hay t.
2. Ý nghĩa hình học của tích phân
Nếu hàm số
3. Các tính chất của tích phân
Tính chất 1
Tính chất 2
Tính chất 3
Ta quy ước:
;
Định lý 1
Cho f là hàm số xác định trên K và a là một điểm cố định thuộc K. Xét hàm số
Khi đó G là một nguyên hàm của f.
Tích phân hàm chẵn lẻ
Định lý 2: Tích phân của hàm lẻ và hàm chẵn trên
1. Nếu f là một hàm số chẵn, khi đó
2. Nếu f là một hàm số lẻ, khi đó
Đọc thêm
Ta vừa đưa ra 3 tính chất của tích phân theo chương trình chuẩn. Dưới đây là các tính chất bổ sung: 1. 2. 3. Nếu Hệ quả 3: Nếu hai hàm số Chú ý: Nếu 4.
5. Nếu |
B. Hai phương pháp cơ bản để tìm tích phân
1. Phương pháp đổi biến số
Định lý 1
Cho hàm số
Khi đó:
Từ định lý 1 ta rút ra các bước đổi biến số
1. Đặt
2. Biến đổi
3. Tìm một nguyên hàm
4. Tính
5. Kết luận
Ví dụ 1: Tính tích phân
A.![]() |
B. ![]() |
C.![]() |
D. ![]() |
Đáp án D.
Lời giải
Đặt
Đổi cận
Khi đó
Định lý 2
Cho hàm số
Từ định lý 2 ta rút ra các bước đổi biến số
1. Đặt
2. Biến đổi
3. Tìm một nguyên hàm
4. Tính
5. Kết luận
Ví dụ 2: Tính tích phân
A. ![]() |
B. ![]() |
C.![]() |
D. ![]() |
Đáp án B.
Lời giải
Đặt
Hàm số
Vậy
2. Phương pháp tích phân từng phần
Tương tự tính nguyên hàm từng phần, ta có định lý sau:
Nếu
Chú ý: Trong thực tế, đôi khi việc sử dụng phương pháp tính tích phân từng phần phải linh hoạt, đôi khi phải dự đoán khác thường như ví dụ 1 dưới đây.
Ta có bảng sau
![]() |
![]() |
![]() |
|
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Ví dụ 3: Cho
A. ![]() |
B. ![]() |
C. ![]() |
D. ![]() |
Đáp án D.
Lời giải
Ta có
Đặt
Đặt
Theo công thức tích phân từng phần ta có
Từ (1); (2) ta có
Nhận xét: Ta thấy trong bài toán bên việc sử dụng tích phân từng phần ở đây rất thông minh khi phát hiện được
- Trắc nghiệm: Tính tích phân I
- Cách bấm máy tính tìm nguyên hàm F(x) của hàm số f(x)
- Trắc nghiệm: Tính tích phân có điều kiện
- Ứng dụng hình học của tích phân: Tính diện tích, thể tích và chiều dài cung
- Trắc nghiệm: Ứng dụng hình học tích phân
- Cách dùng Casio giải bài toán tích phân thực tế nhanh và chính xác
- Trắc nghiệm: Ứng dụng nguyên hàm, tích phân trong thực tế
- Tích phân hàm phân thức hữu tỉ: Phương pháp giải và ví dụ chi tiết
- Trắc nghiệm: Tích phân hàm phân thức
- Tích phân hàm lượng giác: Phương pháp giải nhanh và ví dụ minh họa dễ hiểu
- Trắc nghiệm: Tích phân hàm lượng giác