CH3CHO + I2 + NaOH → H-COONa + NaI + CHI3 + H2O

CH3CHO + I2 + NaOH → H-COONa + NaI + CHI3 + H2O là ứng tạo iodoform của hợp chất chứa nhóm methyl ketone (CH₃CO-R) phản ứng với iodine trong môi trường kiềm tạo kết tủa iodoform màu vàng. Đây cũng là phản ứng dùng để nhận biết hợp chất có chứa nhóm CH3-CO

1. Phản ứng tạo iodoform của acetaldehyde 

Hợp chất chứa nhóm methyl ketone (CH₃CO-R) phản ứng với iodine trong môi trường kiềm tạo kết tủa iodoform màu vàng.

2. Tính chất hóa học hợp chất carbonyl

Nhóm C = O có một số tính chất giống alkene.

2.1. Phản ứng khử hợp chất carbonyl

- Dưới tác dụng của NaBH₄ hoặc LiAlH₄, aldehyde bị khử sinh ra alcohol bậc một; ketone bị khử sinh ra alcohol bậc hai. Ví dụ:

CH₃-CH=O $\stackrel{LiAl{H}_4}{\to }$ CH₃CH₂OH

CH₃-CO-CH₃ $\stackrel{NaB{H}_4}{\to }$ CH₃-CHOH-CH₃

2.2. Phản ứng oxi hóa aldehyde

a) Phản ứng với nước bromine

Phương trình tổng quát:

R-CH=O + Br₂ + H₂O → R-COOH + 2HBr

Ví dụ:

CH₃CHO + Br₂ + H₂O → CH₃COOH + 2HBr

b) Phản ứng với thuốc thử Tollens

- Thuốc thử Tollens là dung dịch AgNO₃ trong NH₃ dư:

AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O → [Ag(NH₃)₂]OH + NH₄NO₃

Thuốc thử tollens

- Phản ứng tổng quát giữa thuốc thử Tollens với aldehyde:

R-CH=O + 2[Ag(NH₃)₂]OH $\stackrel{t^o}{\to }$ R-COONH₄ + 2Ag + 3NH₃ + H₂O

Phản ứng này gọi là phản ứng tráng bạc.

c) Phản ứng với Cu(OH)₂

- Phản ứng của aldehyde với Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm sinh ra kết tủa Cu₂O màu đỏ gạch. Ví dụ:

HCHO + 2Cu(OH)_{2 (xanh)} + NaOH $\stackrel{t^o}{\to }$ HCOONa + Cu₂O _{(đỏ gạch)} + 3H₂O

Chú ý:

Ketone không có phản ứng với thuốc thử Tollens hoặc Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm nên có thể dùng thuốc thử Tollens hoặc Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm để phân biệt aldehyde và ketone.

2.3. Phản ứng với hydrogen cyanide

Hydrogen cyanide (HCN) phản ứng được với các aldehyde hoặc ketone tạo thành sản phẩm là các cyanohydrin.

Ví dụ:

2.4. Phản ứng tạo iodoform

Hợp chất chứa nhóm methyl ketone (CH₃CO-R) phản ứng với iodine trong môi trường kiềm tạo kết tủa iodoform màu vàng. Ví dụ:

CH₃CO-H + 3I₂ + 4NaOH → H-COONa + 3NaI + CHI₃ + 3H₂O

CH₃CO-CH₃ + 3I₂ + 4NaOH → CH₃COONa + 3NaI + CHI₃ + 3H₂O

Phản ứng dùng để nhận biết hợp chất chứa nhóm CH₃CO-.

3. Câu hỏi vận dụng liên quan

Câu 1. Nhận xét nào sau đây là đúng?

A. Formaldehyde tan tốt trong nước là do tạo được liên kết hydrogen với nước.

B. Acetone tan tốt trong nước là do acetone phản ứng được với nước.

C. Methyl chloride tan trong nước tốt hơn formaldehyde.

D. Acetaldehyde tan trong nước tốt hơn ethanol.

Câu 2. Hợp chất nào sau đây có phản ứng tạo iodoform?

A. CH₂=CH₂.

B. CH₃CHO.

C. C₆H₅OH.

D. CH≡CH.

Câu 3. Cho các phát biểu sau:

(a) Aldehyde có nhóm carbonyl trong phân tử còn alcohol thì không.

(b) Aldehyde phản ứng với nước bromine còn alcohol thì phản ứng dễ dàng với sodium.

(c) Aldehyde có phản ứng với Cu(OH)₂ trong môi trường base còn alcohol thì có phản ứng tráng bạc.

(d) Aldehyde có phản ứng với hydrogen cyanide còn alcohol thì không.

Những phát biểu đúng về sự khác biệt giữa aldehyde và alcohol là

A. (a), (b).

B. (a), (b) và (d).

C. (a), (c) và (d).

D. (b) và (c).

----------------------------------